آنژین پرینزمتال (وازواسپاستیک) – آنژین صدری
آنژین پرینزمتال یا صدری چیست؟ | بازارطب
زمانی که اسپاسم شریان کرونری منجر به درد قفسه‌ی سینه می‌شود
آنژین پرینزمتال که بیشتر به آن آنژین وازواسپاستیک یا آنژین واریانت گفته می‌شود، از چند جهت با آنژین [کلاسیک/ عادی] متفاوت است. دلیل بروز این عارضه، تشخیص و درمان این دو نوع آنژین با هم تفاوت دارند.
بسیاری از علائم آنژین وازواسپاستیک مانند درد قفسه‌ی سینه و تنگی نفس به علائم آنژین شباهت دارند. به همین دلیل، لازم است افراد برای تشخیص دقیق عارضه به پزشک مراجعه کنند.
این مقاله، درمورد دلایل بروز آنژین پرینزمتال، افرادی که در معرض بروز آن هستند، و همین‌طور پیش‌آگهی و درمان این عارضه توضیح می‌دهد.
آنژین پرینزمتال چیست؟
آنژین همیشه به دلیل انسدادهای ناشی از بیماری سرخرگ کرونری (CAD) به‌وجود نمی‌آید. گاهی اوقات، آنژین در افرادی رخ می‌دهد که پلاک‌های آترواسکلروتیک در آن‌ها وجود ندارد. در برخی افراد، آنژین ممکن است به دلیل اسپاسم ناگهانی یکی از شریان‌های کرونری به‌وجود بیاید؛ یعنی شریان‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند.
آنژین پرینزمتال یا آنژین واریانت به دلیل اسپاسم در شریان کرونری بروز پیدا می‌کند. این اسپاسم‌ها ممکن است باعث ایسکمی (نرسیدن اکسیژن) در بخشی از ماهیچه‌ی قلب شوند که خونرسانی به آن مختل شده است و در نتیجه، علائم آنژین بروز پیدا کنند.
آنژین پرینزمتال ممکن است عواقبی مانند سکته‌ی قلبی و آریتمی قلبی داشته باشد، ولی در صورت تشخیص صحیح تقریباً همیشه به‌طور مؤثر درمان می‌شود.
علائم آنژین پرینزمتال
درد سینه که افراد مبتلاء به آنژین پرینزمتال تجربه می‌کنند، مانند آنژین ناشی از آترواسکروتیک است. بیماران مبتلاء به آنژین پرینزمتال اغلب دارای یک چند علائم هستند که در ادامه آورده شده:
- احساس فشار در قفسه‌ی سینه
- احساس درد که به بازوها، شانه‌ها، فک، گردن، بالای شکم، یا کمر کشیده می‌شود
- احساس سنگینی یا گرفتگی در قفسه‌ی سینه
- احساس درد یا سوزش
- احساس تنگی نفس (دیس‌پنه)
- حالت تهوع
- احساس ضعف یا خستگی
- تعریق (دیافورز)
- تپش قلب
این علائم اغلب تا ١۵ دقیقه یا بیشتر ادامه پیدا می‌کنند. برخلاف آنژین، که ناشی از استرس یا فعالیت‌های سنگین است، آنژین پرینزمتال بیشتر هنگام استراحت بروز پیدا می‌کند.
در واقع، اکثر افراد در ساکت‌ترین زمان ممکن- یعنی از نیمه‌شب تا صبح زود- آنژین پرینزمتال را تجربه می‌کنند.
علائم آنژین پرینزمتال اغلب باعث می‌شود افراد گمان کنند به سکته‌ی قلبی دچار شده‌اند. این باعث می‌شود به سراغ پزشک بروند و در نتیجه بیماری آن‌ها زودتر تشخیص داده شود. هرچقدر آنژین واریانت زودتر تشخیص داده شود، سریع‌تر درمان خواهد شد.
چه کسانی به آنژین پرینزمتال مبتلاء می‌شوند؟
آنژین پرینزمتال در زنان شایع‌تر است. افرادی که به این عارضه مبتلاء می‌شوند معمولاً جوان هستند، از سلامت کامل برخوردارند و معمولاً عوامل خطرساز برای ابتلاء به بیماری‌های قلبی (به استثنای سیگار کشیدن) در آن‌ها وجود ندارد.
سیگار کشیدن یکی از دلایل اصلی بروز آنژین است، زیرا تنباکو باعث اسپاسم شریانی می‌شود. دستگاه عصبی خودمختار نیز در این میان اهمیت دارد.
کوکائین یا آمفتامین هم ممکن است باعث بروز آنژین پرینزمتال شوند. در افرادی که به مواد اعتیاد دارند و به آنژین پرینزمتال مبتلاء می‌شوند، احتمال آسیب‌دیدگی دائمی قلب بیشتر از سایر افراد است.
اختلال عملکرد اندوتلیال (عارضه‌ای که در آن دیواره‌ی داخلی شریان‌ها به‌طور نرمال کار نمی‌کنند) ممکن است در این میان تأثیرگذار باشد، ولی دلیل اصلی نیست. اختلال عملکرد اندوتلیال به سندرم ایکس قلبی، پدیده‌ی رینود و سردردهای میگرنی مربوط است. و مشخص شده که افراد مبتلاء به آنژین پرینزمتال اغلب همان افرادی هستند که از میگرن رنج می‌برند.
عوامل خطرساز برای افراد مبتلاء به آنژین وازواسپاستیک شامل سیگار کشیدن، مصرف کوکائین یا آمفتامین است و این افراد بیشتر در معرض ابتلاء به بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند.
نحوه‌ی تشخیص آنژین پرینزمتال
آنژین پرینزمتال زمانی اتفاق می‌افتد که شریان اصلی کرونری به‌طور ناگهانی دچار اسپاسم شود و در نتیجه جریان خون به ماهیچه‌ی قلب موقتاً مختل شود. در طول این عارضه، الکتروکاردیوگرام (ECG) افزایش قطعه ST را نشان می‌دهد- همین تغییرات در ECG هنگام بروز سکته‌های قلبی نیز مشاهده می‌شود.
نیترات‌ها معمولاً باعث می‌شوند اسپاسم خیلی زود بهبود پیدا کند و عملکرد سرخرگ کرونری به حالت نرمال بر‌گردد.
در بسیاری موارد، افراد پس از بهبود آنژین به پزشک مراجعه می‌کنند. در این موارد، آزمایش تشخیصی ممکن است شامل هولتر قلب برای دوره‌ی زمانی چندهفته‌ای یا تست استرس است.
آنژین وازواسپاستیک هنگام استراحت رخ می‌دهد، ولی معمولاً ٢٠% از افراد ممکن است هنگام تست ورزش دچار آنژین شوند.
گاهی اوقات، برای تشخیص لازم است از نوعی مداخله‌ی درمانی به نام کاتتریزاسیون قلبی با «تست Provocative» استفاده شود. از آن‌جایی که آنژین پرینزمتال به‌دلیل اسپاسم شریان کرونری ایجاد شده، نه به دلیل انسداد کامل شریان، کاتتریزاسیون معمولاً وضعیت شریان‌های کرونری را «نرمال» نشان می‌دهد.
بعلاوه، از آن‌جایی که آنژین پرینزمتال تنها عارضه‌ای نیست که با وجود نرمال بودن شریان‌های کرونری، باعث درد سینه می‌شود امکان تشخیص درست، تنها در صورت اسپاسم شریان کرونری میسر است.
در تست هایپرونتیلیشن، بیمار به مدت شش دقیقه تنفس سریع و عمیق دارد- که این سخت‌تر از چیزی است که به نظر می‌آید- ولی تست نوار قلب به صورت مداوم ثبت می‌شود و اکوی قلب برای تشخیص نشانه‌های اسپاسم سرخرگ کرونری کاربرد دارد.
این آزمایش معمولاً برای افرادی که چندین بار دچار آنژین پرینزمتال شدید شده‌اند، مناسب است. ولی در افرادی که چندوقت یک‌بار یا گهگاه دچار این عارضه می‌شوند، این تست چندان مناسب نیست.
داروهای استیل‌کولین و ارگونوین اغلب برای القای اسپاسم کرونری در طول کاتتریزاسیون قلبی مصرف می‌شوند. تشخیص با این تست نسبت به تست هایپرونتیلیشن بیشتر قابل اعتماد است. آزمایش با استیل‌کولین ایمن‌تر از آزمایش با ارگونوین است.
در افراد مبتلاء به آنژین پرینزمتال، ممکن است از آزمایشات بیشتری برای «القای» اسپاسم سرخرگ کرونری که باعث بروز علائم می‌شود، استفاده شود. اسپاسم موضعی در طول روند درمانی کاتتریزاسیون قابل مشاهده است.
عواقب
این امکان وجود دارد که آنژین پرینزمتال منجر به آریتمی قلبی شود که عارضه‌ای خطرناک و کشنده است. نوع آریتمی به این بستگی دارد که کدام سرخرگ کرونری درگیر شده باشد.
برای مثال، اگر سرخرگ راست کرونری درگیر شده باشد، باعث بلوک قلبی می‌شود. اگر سرخرگ چپ قدامی درگیر شده باشد، ممکن است باعث تاکی‌کاردی بطنی شود.
احتمال بروز حمله‌ی قلبی در عارضه‌ی آنژین پرینزمتال چندان شایع نیست، ولی ممکن است به ماهیچه‌ی قلب آسیب بزند. درمان آنژین پرینزمتال تا حد زیادی ریسک چنین عوارضی را کاهش می‌دهد.
درمان
اگر به آنژین پرینزمتال مبتلاء هستید، لازم است (مانند باقی افراد) عوامل خطرساز مربوط به بیماری‌های قلبی را کنترل کنید. همچنین لازم است از مصرف تنباکو که محرک قوی اسپاسم سرخرگ کرونری است، خودداری کنید.
مسدودکننده‌های کانال کلسیم اغلب اولین داروها برای درمان آنژین وازواسپاستیک هستند. اگر به داروهای دیگری نیاز باشد، ممکن است نیترات هم تجویز شود.
همچنین، ممکن است لازم باشد درمورد مصرف استاتین (دارویی که نه تنها سطح کلسترول را کاهش می‌دهد، بلکه عملکرد اندوتلیال را نیز بهبود می‌بخشد) با پزشک مشورت کنید. داده‌های اخیر نشان می‌دهند که استاتین در پیشگیری از اسپاسم شریان کرونری مؤثر است.
این نکته را در نظر داشته باشید که مصرف برخی داروها ممکن است باعث اسپاسم شریان کرونری شود. به‌طور کلی، لازم است از مصرف بسیاری از بتابلاکرها و برخی از داروهای میگرن مانند سوماتریپتان خودداری کنید. آسپرین نیز با احتیاط مصرف شود، زیرا ممکن است آنژین وازواسپاستیک را تشدید کند.
اگر روند درمان آنژین پرینزمتال به خوبی صورت بگیرد، می‌توان انتظار داشت بیمار سلامتی کامل خود را به دست آورد.
نکته‌ای از این وب‌سایت
آنژین پرینزمتال عارضه‌ای نادر است که به دلیل اسپاسم سرخرگ کرونری بروز پیدا می‌کند. باوجوداین‌که گاهی اوقات ممکن است آنژین پرینزمتال عواقبی جدی داشته باشد (خصوصاً در افراد سیگاری یا کسانی که کوکائین یا آمفتامین مصرف می‌کنند)، ولی این عارضه در صورت تشخیص درست با موفقیت درمان می‌شود.
سؤالات متداول
چه عاملی باعث آنژین پرینزمتال می‌شود؟
برخی از دلایل بروز این عارضه مشخص هستند- مانند سیگار کشیدن، مصرف کوکائین و الکل. مصرف بالای ماری‌جوانا نیز ممکن است محرکی برای آنژین واریانت باشد. موارد دیگر در دست بررسی هستند؛ مثلاً داروهای شیمی‌درمانی که باعث آسیب‌دیدگی و اختلال در عملکرد اندوتلیال عروقی می‌شوند.
آیا آنژین پرینزمتال خطرناک است؟
ممکن است این عارضه خطرناک باشد. وازواسپاسم کرونری ممکن است باعث بروز عارضه‌هایی مانند ایست قلبی، آریتمی قلبی مهلک و سکته‌ی قلبی شود. احتمال پیش‌آگهی مناسب و زنده ماندن در افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند و افرادی سیگار نمی‌کشند، بیشتر است.
علائم شایع آنژین پرینزمتال چه چیزهایی هستند؟
علائم مربوط به آنژین مانند درد در قفسه‌ی سینه و تنگی نفس در آنژین واریانت نیز شایع هستند، ولی بیشتر هنگام استراحت و در افراد جوان اتفاق می‌افتند. مطالعات نشان می‌دهند که حدود ٤ میلیون نفر در ایالات متحده با این عارضه (عمدتاً آنژین وازواسپاستیک یا اختلال عملکرد کرونری عروق کوچک) زندگی می‌کنند و زن‌ها بیشتر از مردها به آن مبتلاء می‌شوند.