کلسترول بالا چیست؟ علائم، خطرات و رژیم غذایی برای کاهش کلسترول
کلسترول بالا چیست؟
کلسترول بالا ممکن است به سلامت شما آسیب بزند. لازم است سطح کلسترول خود را کنترل کنید؛ زیرا گاهی اوقات بدون بروز هیچ علامتی، عارضه‌ای جدی مانند حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی رخ می‌دهد.
این مقاله، درمورد علت کلسترول بالا توضیح می‌دهد. همچنین نحوه‌ی درمان و پیشگیری از آن را بررسی می‌کند.
مرور کلی
بدن شما برای هورمون‌سازی، هضم غذا و ساخت ویتامین دی به کلسترول نیاز دارد.
بدن دو نوع کلسترول دارد: LDL و HDL.
- لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) گاهی اوقات «کلسترول بد» نامیده می‌شود، زیرا سطح بالای کلسترول LDL ممکن است باعث جمع شدن کلسترول در شریان‌ها شود که این مسئله ریسک ابتلاء به بیماری‌های قلبی و سکته‌ی مغزی را افزایش می‌دهد.
- لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) اغلب «کلسترول خوب» نامیده می‌شود، زیرا می‌تواند جریان خون را پاکسازی کند. HDL کلسترول اضافه را از بافت‌ها به کبد برمی‌گرداند. سطح بالای HDL برای قلب مفید است.
بدن شما دارای انواع کلسترول در مقدارهای کمتری است.
پزشک می‌تواند سطح کلسترول را اندازه‌گیری کند و مشخصه‌های فردی را نیز در نظر داشته باشد.
کلسترول بالا، به معنای این است سطح کلسترول بالای 240 میلی‌گرم دسی‌لیتر (mg/dl) باشد. سطح کلسترول یک بزرگسال که از سلامتی برخوردار است، پایین 240 mg/dl است. سطح کلسترول بالا، شایع‌تر از سطح کلسترول پایین است.
متخصصان توصیه می‌کنند که افراد سالم یعنی کسانی که سابقه‌ی کلسترول بالا ندارند، دست کم هر پنج سال سطح کلسترول خود را چک کنند. اگر بالای ٦۵ سال باشید یا به عارضه‌های خاصی دچار باشید، لازم است این بررسی‌ها در دوره‌های زمانی کوتاه‌تری انجام شوند.
سطح بالای کلسترول به‌صورت کلی یا سطح بالای کلسترول HDL یعنی ریسک ابتلاء به بیماری‌های قلبی بیشتر است. بیماری قلبی یکی از دلایل مرگ‌ومیر در آمریکاست و از هر چهار نفر، یک نفر به این علت جان خود را از دست می‌دهد. به‌طور تقریبی سالانه ٦۵٩ هزار نفر به‌دلیل بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند.
تشخیص
آزمایش لیپید پروفایل، انواع مختلف کلسترول را اندازه‌گیری می‌کند. ساده‌ترین مورد، آزمایش کلسترول به‌صورت کامل است که شامل LDL، HDL و انواع دیگر لیپوپروتئین با چگالی خیلی کم است (VLDL).
لیپید پروفایل درمورد دسته‌بندی سطح کلسترول براساس نوع لیپید (چربی) به ما جزئیاتی ارائه می‌دهد: LDL، HDL، و تری‌گلیسیرید. تری‌گلیسیریدها، اصلی‌ترین نوع چربی هستند که در خون جریان دارند. سطح بالای تری‌گلیسیرید با مشکلاتی مانند بیماری‌های قلبی و دیابت مرتبط است.
سطوح مشخص‌شده طبق دستورالعمل‌های فعلی:
- LDL: سطح پایین‌تر از 100 mg/dl برای اکثر بزرگسالان. ولی سطح بالاتر از 70 mg/dl ممکن است برای افراد دیابتی، کسانی که سابقه‌ی ابتلاء به بیماری‌های قلبی دارند یا افرادی که ریسک ابتلاء به بیماری‌های قلبی در آن‌ها بالاست، زیاد باشد.
- HDL: سطح بالاتر از 40 mg/dl برای مردها، سطح بالاتر از 50 mg/dl برای زن‌ها
- تری‌گلیسیرید: سطح پایین‌تر از 150 mg/dl
اگر تاکنون تست لیپید را انجام داده‌اید و نمی‌دانید اعداد چه معنایی دارند، می‌توانید از آنالیزور تست لیپید ما استفاده کنید. نتایج آزمایش خود را در آن تایپ کنید. این آنالیزور به شما کمک می‌کند تا بدانید اعداد چه معنایی دارند، و طبق آن با پزشک مشورت کنید.
آنالیزور لیپید پنل
درمورد نتایج آزمایش سطح کلسترول، تری‌گلیسیرید و موارد دیگر مطمئن نیستید؟ یک آزمایش را انتخاب کرده و اعداد آن را در این آنالیزور وارد کنید تا بهتر بدانید که آیا اعداد آن پایین، مطلوب، یا بالا هستند. می‌توانید از این اطلاعات برای مشورت با پزشک استفاده کنید.
[ابزار آنالیز آزمایش]
دلایل
ژن، رژیم غذایی و میزان ورزش کردن شما بر سطح کلسترول تأثیر دارد.
- رژیم: غذاهای فرآوری‌شده که چربی بالایی دارند ممکن است سطح LDL را بالا ببرند. همین مسئله درمورد چاقی نیز مصداق دارد. چربی اضافه‌ی بدن ممکن است سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید خون را افزایش دهد.
- ورزش نکردن: عدم انجام فعالیت‌های ورزشی ممکن است سطح LDL را بالا ببرد. همچنین ممکن است باعث شود سطح HDL خیلی پایین بیاید.
- ژنتیک: گاهی اوقات، هضم چربی و کلسترول به‌صورت طبیعی باعث می‌شود به سلامتی فرد لطمه وارد شود.
- سن: اغلب، سطح کلسترول در مردهای بالای ٤۵ سال و زنان بالای ۵۵ سال بالاست، زیرا با افزایش سن بدن نمی‌تواند کلسترول را هضم کند.
کاهش هورمون استروژن پس از یائسگی باعث افزایش سطح کلسترول می‌شود.
کلسترول بالا برای جوانان نیز مضر است. محققان دریافته‌اند که پلاک‌های چربی کلسترول پیش از دوران بزرگسالی تشکیل می‌شوند. ممکن است این پلاک‌ها در عروق خونی شما باشند. زمانی که رگ‌های خونی خیلی تنگ باشند، احتمال بروز سکته‌ی قلبی یا مغزی افزایش پیدا می‌کند.
از هر ٢٠٠ تا ۵٠٠ نفر، یک نفر به هیپرکلسترولمی خانوادگی مبتلاست. این عارضه‌ی ژنتیکی می‌تواند سطح کلسترول را تا دو برابر بیشتر از حد نرمال (یا حتی بیشتر) افزایش دهد.
درمان
برای سلامت قلب، لازم است سطح کلسترول در حد نرمال باشد. طبق گفته‌ی بنیاد ملی قلب، ریه و خون، سطح بالای کلسترول برای افراد سیگاری و کسانی که سابقه‌ی ابتلاء به بیماری‌های قلبی در خانواده‌ی آن‌ها وجود دارد، خطرناک‌تر است.
کلسترول بالا ممکن است باعث تشدید بعضی از بیماری‌ها شود:
- چاقی
- دیابت
- فشارخون بالا
در اکثر موارد، تغییر در رژیم غذایی و افزایش فعالیت‌های ورزشی اولین گام برای کاهش سطح کلسترول است. متخصصان درمانی توصیه می‌کنند که در هفته دست کم ١۵٠ دقیقه را به فعالیت‌های ورزشی با شدت متوسط اختصاص دهید.
استراتژی‌های دیگر شامل کنترل وزن و عدم مصرف غذاهایی است که چربی اشباع بالایی دارند.
رژیم
حدوداً ٨٠% از کلسترول خون از کبد و روده‌ها به‌وجود می‌آید. باقی آن، به رژیم غذایی شما بستگی دارد. در صورتی که کلسترول شما بالاست، لازم است از مصرف غذاهای سرخ‌شده، غذاهایی با چربی اشباع بالا، و کربوهیدرات فرآوری‌شده خودداری کنید. این غذاها شامل:
- گوشت‌های پرچرب، مخصوصاً گوشت قرمز
- محصولات لبنی پرچرب
- غذاهای فرآوری‌شده
- نان سفید
- سیب‌زمینی سفید
- برنج سفید
- شکر یا آرد فرآوری‌شده
از سوی دیگر، غذاهایی که سطح کلسترول را کاهش می‌دهند شامل این موارد هستند:
- ماهی چرب مانند سالمون
- گردو و آجیل‌های دیگر
- اوتمیل (جو دوسر)
- فیبرهای محلول مانند اسفرزه
- غذاهایی که با استانول‌ها و استرول‌های گیاهی غنی شده‌اند
داروها
اگر تغییر سبک زندگی نتواند سطح کلسترول شما را به حد کافی کاهش دهد، پزشک نوعی دارو به نام استاتین تجویز می‌کند. این داروها، سطح تری‌گلیسیرید و LDL را کاهش می‌دهند و سطح HDL را بالا می‌برند.
استاتین‌ها جزو داروهای کاهش‌دهنده‌ی کلسترول هستند که بیشتر تجویز می‌شوند. این داروها، توانایی کبد برای ساختن کلسترول را محدود می‌کند.
نمونه‌هایی از داروهای استاتین شامل:
- لیپیتور (آتورواستاتین)
- زوکور (سیمواستاتین)
- مواکور (لواستاتین)
- لزکول (فلوواستاتین)
- کرستور (رزواستاتین)
- پراواکول (پراواستاتین)
علاوه بر استاتین‌ها، برخی افراد که سطح کلسترول بالایی دارند، باید از داروهای دیگر مانند مهارکننده‌های PCSK9 استفاده کنند؛ مثل پرالوئنت (آلیروکوماب)، رپاتا (اولوکوماب)، و لکویو (اینکلیسیران). فیبرات‌هایی مانند آنتارا (فنوفیبرات) و لوپید (جمیفیبروزول) یا داروهای متصل‌شونده به اسیدهای صفراوی مانند ولکول (کولسولام) و کلستید (کلستیپول).
خلاصه
بدن شما به کلسترول نیاز دارد، ولی اگر مقدار کل کلسترول یا سطح کلسترول LDL خیلی بالا باشد، شما در معرض بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی و مشکلات دیگر قرار می‌گیرید.
آزمایش خون می‌تواند سطح کلسترول را مشخص کند. لازم است سطح LDL کمتر از 100 mg/dl و سطح HDL بالاتر از 40 mg/dl باشد. سطح تری‌گلیسیرید باید زیر 150 mg/dl باشد.
اگر آزمایش نشان می‌دهد که لازم است این اعداد کاهش پیدا کنند، سعی کنید ١۵٠ دقیقه در هفته ورزش کنید. همچنین لازم است مصرف غذاهای پرچرب یا غذاهای فرآوری‌شده را کاهش دهید. اگر این کارها، مؤثر نبود پزشک برایتان دارو تجویز می‌کند.
سؤالات متداول
کلسترول بالا چیست؟
کلسترول بالا یعنی 240 mg/dl یا بیشتر. سطح نرمال کلسترول کمتر از 200 mg/dl است. این عدد باید بین 200 mg/dl تا 239 mg/dl باشد.
چطور می‌توان سطح کلسترول را به‌طور طبیعی کاهش داد؟
تغییر در رژیم غذایی به ما کمک می‌کند تا سطح کلسترول را به‌طور طبیعی کاهش دهیم. مصرف غذاهایی با چربی اشباع یا روغن ترانس را به حداقل برسانید. بیشتر غذاهایی را مصرف کنید که به کاهش کلسترول کمک می‌کنند. این غذاها شامل جو دوسر، ماهی چرب، آجیل، آووکادو و روغن زیتون است.
مکمل‌هایی که به کاهش کلسترول بالا کمک می‌کنند، شامل بربرین، روغن ماهی، بذر کتان، سیر، عصاره‌ی چای سبز، نیاسین، و استرول‌ها و استانول‌های گیاهی است.
چه داروهایی به کاهش کلسترول کمک می‌کنند؟
استاتین‌ها اولین داروهایی هستند که به کاهش سطح کلسترول کمک می‌کنند. این داروها سطح LDL و تری‌گلیسیرید را کاهش می‌دهند و سطح HDL را بالا می‌برند. استاتین‌هایی که معمولاً برای درمان کلسترول بالا تجویز می‌شوند، شامل لیپیتور، زوکور یا کرستور است.
اگر استاتین به تنهایی نتواند سطح LDL را کاهش دهد، می‌توانید از پزشک بخواهید برای شما داروی تزریقی به نام لکویو (اینکلیسیران) تجویز کند که نوعی درمان جانبی به شمار می‌آید.
داروهای استاتین چه عوارض جانبی دارند؟
استاتین‌ها ممکن است عوارض جانبی آزاردهنده‌ای داشته باشند. شایع‌ترین عارضه‌ی جانبی میالژی یا درد ماهیچه است. استاتین‌ها ممکن است آنزیم‌های کبد را تغییر دهند و ریسک ابتلاء به دیابت را در برخی افراد بیشتر کنند.
در صورتی که با مصرف استاتین، عوارض جانبی آن را تجربه کردید از پزشک بخواهید آن را با استاتین دیگری جایگزین کند. ممکن است عوارض جانبی استاتین دیگر هیچ تأثیری روی شما نداشته باشد.