فشار ناشی از شیوه راه رفتن و یا شکل ناهنجار پا می تواند سبب ایجاد بونیون شود که به صورت یک توده استخوانی در قسمت بیرونی انگشت شست پا است. کفشهایی با کفی باریک یا ایستادن طولانی مدت از عواملی هستند که می توانند درد ناشی از بونیون را بدتر کنند. در این حالت اگر پدهای مخصوص بونیون، فاصله دهندههای انگشتان پا و یا کفشهای مخصوص کمک کننده نبودند، ممکن است بیمار نیازمند انجام عمل جراحی (بونیونکتومی) باشد.
بونیون چیست؟
بونیون برآمدگیای است که در بخش خارجی انگشت شست پا ایجاد می شود. این ناهنجاری پا گاهی براثر سالها واردشدن فشار روی مفصل شست پا (مفصل متاتار سولافانژیال یا MTP) ایجاد میشود. در نتیجهی این امر، مفصل انگشت پا از حالت تراز و تعادل خارج شده و یک برآمدگی استخوانی ایجاد می کند. اصطلاح پزشکیای که برای بونیون استفاده می شود، هالوکس ابداکتو والگوس است.
چه افرادی در معرض ابتلا به بونیون هستند؟
تخمین زده میشود از هر 3 نفر، 1 نفر بونیون دارد. به طور کلی، مشکلات مربوط به پا در افراد مسن و به ویژه زنان شایع تر است. بونیون می تواند در یک یا هر دو پا ایجاد شود.
انواع بونیون
بروز بونیون روی انگشت شست پا شایع ترین نوع آن است. انواع دیگر عبارتند از:
هالوکس والگوس مادرزادی: برخی نوزادان از بدو تولد دچار بونیون هستند.
هالوکس والگوس نوجوانان یا جوانان: گاهی نوجوانان و جوانان بین 10 الی 15 سال ممکن است دچار بونیون شوند.
بونیون خیاط: بونیون خیاط که به آن بونیونت نیز می گویند، در قسمت بیرونی انگشت کوچک پا ایجاد می شود.
علایم و علل بروز بونیون
چه عواملی سبب ایجاد بونیون می شوند؟
فشار ناشی از راه رفتن (مکانیک پا) و یا شکل نامناسب پا (ساختار پا) سبب خم شدن انگشت شست پا به سمت انگشت دوم می شوند. بونیون به تدریج و در طول زمان اتفاق می افتد. ایستادن طولانی مدت و پوشیدن کفش هایی با کفی باریک و نامناسب می توانند درد بونیون را بدتر کنند، اما مشکل دیگری ایجاد نمی کنند.
ریسک فاکتورهای بروز بونیون کدام است؟
درصورت وجود موارد زیر، احتمال ابتلا به بونیون در فرد بیشتر است:
سابقه خانوادگی ابتلا به بونیون به دلیل مشکلات ساختاری ارثی پا مانند صافی کف پا،
آسیب دیدگی پا،
بیماریهای التهابی مانند آرتریت روماتوئید.
علایم بونیون کدام است؟
بونیون شبیه به شلغم است – قرمز و متورم. در حقیقت، برخی منابع نوشتهاند که واژهی بونیون از کلمهی یونانی شلغم گرفته شده است. علایم دیگر این عارضه به شرح ذیل است:
ناتوانی در خم کردن انگشت پا، یا احساس درد و سوزش هنگام تلاش برای خم کردن پا
مشکل در پوشیدن کفش های معمولی
میخچه یا پینه (پوست ضخیمشده)
انگشت چکشی (تاندونها و مفاصل دردناک و سفت انگشتان پا)
بی حسی در انگشت شست پا.
تشخیص بونیون و آزمایشات مربوطه
بونیون چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک می تواند با نگاه کردن و معاینه، وجود بونیون در فرد را تشخیص دهد. همچنین ممکن است لازم باشد عکسبرداری با اشعه ایکس انجام شود تا آسیب مفاصل و تراز استخوانی بررسی شود.
کنترل و درمان بونیون
بونیون چگونه درمان و یا کنترل میشود؟
بونیون به طور کامل از بین نمی رود. درمان این عارضه اغلب بر تسکین علایم متمرکز است و می تواند شامل موارد زیر شود:
استفاده از پدها و نوارچسبهای مخصوص بونیون: پدهای بونیون که به صورت بدون نیاز به نسخه در داروخانهها به فروش میرسند میتوانند ناحیه درگیر را تسکین داده و درد آن را کاهش دهند. همچنین میتوان از نوارچسبهای طبی برای نگهداشتن پا در وضعیت صحیح استفاده کرد.
تغییر نوع کفش: تعویض کفش قبلی با کفشهای پنجه پهن و عمیق می تواند فشار وارده بر انگشتان پا را کاهش دهد. همچنین می توانید از وسایل کششی برای پهنترکردن کفی کفشهای قبلی خود استفاده نمایید.
دستگاههای ارتز: ارتزهای ساخت دست یا موجود در داروخانهها نیز میتوانند به کنترل مسائل مرتبط با همترازی پا و مشکلات ساختاری آن مانند پرونشین که نقش بسزایی در شکلگیری بونیون دارد، کمک کنند. همچنین میتوانید از وسایل فاصلهدهنده در فاصله بین انگشت شست پا و انگشت دوم استفاده کنید. برخی افراد بر این باورند که بستن آتل در شبها می تواند به صاف نگهداشتن انگشت شست پا کمک کند.
مسکنها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) خوراکی و موضعی را می توان در کنار کمپرس یخ استفاده کرد تا به کاهش درد و تورم کمک کنند.
فیزیوتراپی: ماساژ، فیزیوتراپی و اولترا سوند درمانی می توانند چسبندگی بافت نرم پا را از بین برده و بدین ترتیب به کاهش درد و التهاب کمک نمایند. در واقع تمرینهایی وجود دارد که می توانند به بهبود قدرت عضلانی ناحیهی اطراف بونیون کمک کرده و در واقع، هم ترازی پا را تا حدی بهبود میبخشند.
تزریق: تزریق استروئید می تواند سبب کاهش درد و تورم شود. اما باید توجه داشت که تزریق مستقیم آن به خود مفصل و یا استفاده مکرر از آن می تواند ضرر داشته باشد. این روش درمانی اغلب جزء آخرین درمانهای دیرهنگام بونیون و تلاش برای عدم انجام عمل جراحی است.
عمل جراحی: درصورت عدم اثربخشی درمانهای غیرجراحی و دردناک بودن راه رفتن، ممکن است پزشک انجام عمل جراحی را به شما توصیه کند. این فرآیند را بونیونکتومی میگویند. پزشک بونیون را برداشته و استخوانها را مجددا به حالت تراز درمیآورد تا بدین ترتیب، انگشت شست پا را به موقعیت صحیح و مناسب برگرداند.
پیشگیری
چگونه میتوان از بروز بونیون جلوگیری کرد؟
پوشیدن کفش مناسب نکتهای کلیدی برای جلوگیری از ایجاد بونیون و یا بدترشدن بونیون موجود است. پزشک می تواند نکاتی را درخصوص نحوه انتخاب کفش مناسب در اختیار شما بگذارد. به طور کلی، باید کفشهایی با پنجه پهن و کفی نرم بخرید. از پوشیدن کفشهای باریک و نوک تیز و کفشهای پاشنه بلند که بخش جلویی پا را تحت فشار قرار می دهند، اجتناب ورزید. درصورت ابتلا به صافی کف پا یا مشکلات ارثی ساختاری پا، می توانید از ارتزهای سفارشی استفاده کنید تا از بروز یا پیشرفت بونیون جلوگیری شود.
عوارض بونیون چیست؟
ابتلا به بونیون می تواند خطر بروز مشکلات زیر را افزایش دهد:
خارهای استخوانی
بورسیت (کیسههای پر ازمایع و دردناک در اطراف مفاصل)
انگشت چکشی
آرتروز
نکاتی که افراد مبتلا به بونیون باید بدانند چیست؟
درصورتی که مراقبت مناسب انجام نشود، مانند تعویض کفش یا استفاده از ارتز، وضعیت بونیون با گذشت زمان بدتر میشود. اگر هنگام راه رفتن یا ایستادن درد شدیدی را تجربه می کنید، ممکن است به بی تحرکی و عدم فعالیت روی بیاورید که این مسئله می تواند برای سلامتی شما مضر باشد. اکثر افراد مبتلا به بونیون با استفاده از روشهای درمانی بدون نیاز به نسخه و یا مراجعه به پزشک، علایم خود را کنترل می کنند. درصورت نیاز، جراحی نیز می تواند کمککننده باشد.
زندگی با وجود ابتلا به بونیون
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درصورت بروز هر یک از علایم و مشکلات زیر باید به مطب پزشک یا درمانگاه مراجعه کنید:
مشکل در راه رفتن
تکان نخوردن انگشت شست پا
التهاب یا قرمزی شدید در مفاصل انگشتان پا
علایم مشابه عفونت پس از جراحی، مانند تب
چه سوالاتی را باید از پزشک بپرسیم؟
می توانید پرسشهای زیر را از پزشک خود بپرسید:
بهترین روش درمان بونیون چیست؟
برای کاهش خطر بروز بونیون در پای دیگرم، انجام چه اقدامات پیشگیرانهای لازم است؟
چگونه می توان خطر بروز عوارضی مانند پینه و میخچه را کاهش داد؟
در صورت عدم درمان و کنترل بونیون، چه عوارض و مشکلاتی ممکن است رخ دهد؟
نکتهی نهایی:
ابتلا به بونیون مسئلهای بسیار رایج است. پدهای مخصوص بونیون و مسکنهای بدون نیاز به نسخه میتوانند علایم را کاهش دهند، اما همچنان بهتر است به پزشک نیز مراجعه شود. پزشک میتواند گزینههای درمانی دیگری مانند اصلاح کفش، فیزیوتراپی، داروهای تسکیندهنده و ارتز را تجویز نماید. این روشهای درمانی، درد را کاهش داده و از وخیم شدن بونیون نیز جلوگیری میکنند. درصورت شدت گرفتن درد و علایم مربوطه، میتوان از جراحی بونیونکتومی (جراحی برداشتن بونیون) و اصلاح مجدد وضعیت انگشت شست پا بهره برد تا حرکت و فعالیتهای بیمار به حالت عادی بازگردد.