سیانوز محیطی: علل و علائم
سیانوز محیطی: علل و علائم
سیانوز چیست؟
کلمه سیانوز از واژه ای لاتین به معنای سبز-آبی گرفته شده است. سیانوز محیطی با کبود یا آبی شدن نوک انگشتان، ناخن ها و دست یا پاها خود را نشان می دهد. علت این عوارض عدم اکسیژن رسانی مناسب به اندام های تحتانی است. سردی هوا و دمای پایین بدن و مشکل گردش خون، استفاده از زیورآلات یا پوشش های محکم دلایل اصلی سیانوز محیطی هستند. در این مقاله علائم، عوارض و درمان این مشکل را بررسی کرده ایم.
انواع سیانوز
سیانوز دو نوع مرکزی و محیطی دارد. در سیانوز مرکزی بخش هایی از بدن مانند لب، صورت و زبان کبود می شوند. در سیانوز محیطی همانطور که اشاره شد، قسمت های تحتانی مانند دست و پا کبود می شوند.
علائم سیانوز محیطی
افراد مبتلا به سیانوز عموما یک یا چند علامت زیر را دارند:
- کاهش حس لامسه در نواحی مبتلا
- طبیعی شدن رنگ نواحی مبتلا پس از گرم کردن
- قسمت های تغییر رنگ داده بدن دمای کمتری داشته و یخ می کنند
- سبز-آبی شدن رنگ نوک انگشتان دست یا پا، کف دست یا پا، ناخن ها
علل سیانوز محیطی چیست؟
تمام بافت ها و اندام های بدن برای عملکرد طبیعی نیاز به اکسیژن دارند. اکسیژن از طریق خون به تمام قسمت های بدن منتقل می شود بنابراین هر عاملی که گردش خون یا مقدار خون دریافتی در بافت ها را تحت تاثیر قرار داده و کاهش دهد منجر به هیپوکسی یا کمبود اکسیژن می شود. این مشکل نهایتا به سیانوز منجر می شود. علل رایج این بیماری عبارتند از:
سندرم ریموند
در این بیماری نوک انگشتان دست و پا دچار درد شده، به رنگ آبی یا سفید در آمده و سرد هستند. در این بیماری عروق خونی نازک تر از حد معمول بوده و نمیتوانند میزان کافی خون را منتقل کنند.
فشار خون پایین
اگر فشار خون عروقی کمتر از حد نرمال باشد، خون به اندام های تحتانی بدن نمی رسد.
هایپوترمیا یا کاهش دمای بدن
هایپوترمیا که کاهش ناگهانی دمای بدن است یک وضعیت اورژانسی بوده و نیاز به رسیدگی فوری دارد.
مشکلات مربوط به سیاهرگ ها یا سرخرگ ها
وجود هر نوع عامل مسدود کننده یا گرفتگی در عروق مانع از جریان خون کافی می شود. در بسیاری از بیماری های قلبی و عروقی فرد به این مشکل مبتلا است.
نارسایی قلبی
در برخی مشکلات قلبی، عضلات قلب قادر به پماژ خون کافی و خونرسیانی به همه ی قسمت های بدن نیستند.
مشکلات سیستم لنفی بدن
اگر مایع لنفی به خوبی در بدن جریان نداشته و تخلیه نگردد بافت ها دچار تورم ناشی از احتباس مایع می شوند. تورم عروق را نیز تحت فشار قرار داده و مانع خونرسیانی صحیح می شود.
ترومبوز وریدی عمقی
به دلیل وجود لخته در وریدهای پا یا ران پا حجم جریان خون کاهش می یابد.
شوک هیپوولمیک
در فرد مبتلا جریان خون از پوست به ارگان های داخلی می رود.
سیانوز مرکزی و سیانوز محیطی
تفاوت کلیدی بین این دو نوع سیانوز محلی است که مبتلا می شود. علاوه بر این در سیانوز محیطی یک طرف یا هر دو سمت بدن فرد مبتلا می شود. سیانوز مرکزی در ارگان های مرکزی بدن مانند لب، زبان و صورت ایجاد می شود. سیانوز مرکزی با گرم کردن بدن بهبود نمی یابد. هر دو نوع سیانوز علل مشابهی دارند از جمله اختلالات قلبی، خونی، ریوی یا سیستم عصبی. سیانوز مرکزی معمولا به دلایل جدی تری ایجاد شده و از سیانوز محیطی خطرناک تر است.
تشخیص دقیق سیانوز
پزشکان سیانوز محیطی را استفاده از آزمایشات مختلفی مانند اسکن، تصویر برداری و آزمایش خون تشخیص می دهند. این آزمایشات وجود یا عدم وجود علل زمینه ای سیانوز را نشان می دهند. تشخیص علت ایجاد سیانوز برای درمان آن ضرورت دارد.
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنید؟
در اکثر موارد سیانوز محیطی یکی از علائم جانبی بیماری های دیگر است. بیماری های که ممکن است خطر جدی برای فرد داشته باشند. بنابراین در صورت مشاهده ی هریک از علائم زیر باید سریعا برای درمان به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- تعریق زیاد
- مشکل در تنفس
- درد قفسه سینه
- علائم مشابه آنفولانزا
- عدم توانایی تمرکز یا حواس پرتی
- درد یا بی حسی ناگهانی در ران، دست یا پا
سیانوز در نوزادان
سیانوز محیطی می تواند در هر سنی از جمله نوزادی ایجاد شود. حدود 4 درصد از نوزادان مبتلا به سیانوز نیاز به اکسیژن درمانی دارند. تشخیص سیانوز محیطی در نوزادان به خصوص هنگام تولد مشکل است. زیرا گاهی به دلایلی همچون زردی رنگ پوست به خوبی قابل تشخیص نیست.