جلوگیری از عوارض بیماری اِم اِس با پیوند سلولهای بنیادی میتواند امکانپذیر باشد.
در یک تحقیق مشخصشده که بعد از انجام شیمیدرمانی، پیوند سلولهای بنیادی میتواند از پیشرفت بیماری اماس جلوگیری کند.
در تحقیقی که در مجله ساینس به چاپ رسیده است 24 بیمار بینِ سنین 18 تا 50 سال در 3 بیمارستان در کانادا شرکت داشتهاند. این بیماران تا حدودی به مراحل پیشرفته اِماِس دچار بودند و برخی از آنان دچار ناتوانیهای نسبتاً شدیدی شده بودند که از این جمله میتوان به ناتوانی راه رفتن اشاره کرد.
سیستم عصبی بدن انسان بهمانند سیمکشی برق است همانطور که در سیم برق یک رشته مسی که رسانای برق است وجود دارد و روپوشی عایق آن را فراگرفته است. در سیستم عصبی بدن رشتههای عصبی بدن در پوششی از مادهای به نام میلین قرارگرفتهاند. در بیماری اماس، به دلایل مختلفی سیستم ایمنی بدن به علتهایی که تاکنون نامعلوم ماندهاند مانند عوامل محیطی یا ژنتیکی به این پوشش رشتههای عصبی حمله کرده و آن را دچار مشکل کرده و در حالت وخیم آن را از بین میبرند.
همانگونه که در سیستم برق، اگر لایه عایق از بین برود هدایت جریان برق با مشکل یا اتصال همراه میشود، اگر میلین نیز در سیستم عصبی تخریب شود سیستم عصبی بدن با مشکل همراه خواهد شد و وظایف خود را نمیتواند بهخوبی انجام دهد. سیستم عصبی مخصوصاً در نواحی نخاعی و مغزی بعد از اینکه لایه پوششی میلین خود را از دست میدهد در انجام وظایف خود ناتوان شده و با ناتوانی در بخشهای مختلف و در برخی موارد با معلولیت همراه خواهد بود.
محققان تاکنون برای جلوگیری از پیشرفت و تخریب هرچه بیشتر لایه میلین و به دنبال آن تخریب عملکرد سیستم عصبی، سعی داشتن تا سیستم ایمنی بدن را مختل کنند تا دیگر به میلین حمله نکند. در این روش اعصاب تخریبشده همچنان تخریبشده باقی میمانند و به حالت قبلی خود بازنمیگردند و تنها از تخریب بیشتر اعصاب تا حدودی جلوگیری به عمل میآید. تنها بیماری برای مدتی ممکن است پیشرفت نداشته باشد یا دوران تخریب بیشتر، طولانیتر شود.
اخیراً سعی بر این شده است علاوه بر مختل کردن سیستم ایمنی بدن، سلولهای بنیادی نیز به کمک آیند تا پوشش لیمین تا حدودی بازسازی شود. در این روش ابتدا با شیمیدرمانی سیستم ایمنی بدن را مختل میکنند تا دیگر به لیمین های سیستم عصبی حمله نکنند پسازآن با استفاده از پیوند سلولهای بنیادی میلینهای جدیدی برای پوشش سیستم عصبی ایجاد شوند.
در این روش سلولهای بنیادی از بدن فرد دچار به بیماری اماس به دست میآیند. سلولهای گرفتهشده از بدن بیمار در آزمایشگاه با دستکاری ژنتیکی به سلولهای بنیادی تبدیل میشوند. این سلولهای بنیادی بهدستآمده چون در مراحل ابتدایی قرار دارند، بیماری را در فرد ایجاد نمیکنند.
در این تحقیق، ابتدا سعی بر آن است که با یک دوره شیمیدرمانی شدید، با تمام شدت سیستم ایمنی بدن فرد بیمار بهطورکلی کنار گذاشته شود و پسازآن به بیمار سلول بنیادی تولیدشده در آزمایشگاه تزریق میشود.
در این 24 فردی که تحقیق بر روی آنها صورت گرفت قبلاً، شیمیدرمانی به روالی که اکنون برای از کار انداختن سیستم ایمنی بدن استفاده میشود، انجامشده بود. اما نتیجه خاصی در آنها دیده نشده بود بلکه 167 مورد بیماری شدت پیداکرده بود.
اما پساز انجام روش جدید، در عکسبرداریهای آمآرآی از شدت گیری بیماری و تخریب لیمین ها دیگر اثری مشاهده نشد و سرعت تحلیل سیستم عصبی مخصوصاً در نواحی مغزی با کاهش فوقالعادهای همراه بود که شبیه به سیستم عصبی فرد سالم شده بود همچنین بیماری پیشرفت پیدا نکرده و تا میزان اندکی ناتوانیهای ایجادشده در افراد به خاطر بیماری رو به کاهش گذاشته بودند.
البته باید خاطر نشان کرد که شدت از کار انداختن سیستم عصبی به میزان قابلتوجهی بالاست و ممکن است عوارض غیرقابلجبرانی بر فرد داشته باشد بهطوریکه طی این تحقیق یکی از بیماران به دلیل ضعیف شدن بدن و سیستم ایمنی بدن فوت کرد. محققان در این گزارش این تحقیق آوردهاند که این شیوه ممکن است که بسیار امیدوارکننده باشد اما باید به این موضوع هم نیز توجه داشت که ممکن است خطرات قابلتوجهی به همراه داشته باشد.
در ادامه آنها به این موضوع اشارهکردهاند که برای انجام این پیوند سلول و از کار انداختن سیستم ایمنی به امکانات و مراکز بسیار پیشرفته نیاز است تا بیمار در شرایط کاملاً کنترلشده تحت مراقبت باشد، باید این موضوع را در نظر داشت که این روش برای تمامی افراد بیمار به خاطر عوارضی که ممکن است در پی داشته باشد، مناسب نخواهد بود.
سرپرست گروه تحقیقاتی دکتر مارک فریدمن بیان کرد این آزمایش بر روی تعداد افراد معدودی صورت پذیرفته است و برای نتیجهگیری که این روش میتواند در تمامی بیماران اِماِس جوابگو باشد باید بر روی افراد بیشتری آزمایش شود.
هماکنون در جهان، چیزی نزدیک به 2 میلیون نفر به بیماری اماس دچار هستند.
در تحقیق دیگری که آنهم توسط گروهی دیگر در کانادا صورت پذیرفت، اعلامشده است که ژنی را یافتهاند که در ایجاد بیماری اماس تأثیرگذار است. در این تحقیق افرادی که تحقیق بر روی آنها صورت پذیرفت مبتلابه نوع نادر اماس بودند که این نوع به نوع پیشرونده اولیه مشهور است. که حدود 10 درصد بیماری مبتلابه اماس از این دسته هستند. در این تحقیق مشخص شد که 70 درصد افراد دارای ژن جهشیافته NR1H3 هستند. اما تمامی افرادی که این ژن جهشیافته رادارند به بیماری اماس مبتلا نیستند. محققان بر این باورند که این ژن بهعنوان محرک و زمینهساز اولیه بیماری در کنار دیگر عوامل نقش اساسی در بروز بیماری ایفا میکند.
شناسایی ژنهای دیگر در کنار این ژن، میتواند نوید این را بدهند که افراد در معرض بیماری سریعتر از پیششناسایی شوند تا با تحت نظر قرار گرفتن و آغاز درمان در ابتدای بیماری از عوارض غیرقابلجبران آن کاست. این یافته نشان از تحولی در درمان این بیماری است که ممکن در آیندهای نزدیک بیماری اماس با درمان قطعی همراه باشد.