دیابت بی مزه چیست و تفاوت آن با دیابت شیرین

دیابت بی مزه چیست؟

دیابت بی مزه با نام علمی Diabetes insipidus یک اختلال بسیار نادر است. حتما تا به حال نام دیابت شیرین را شنیده اید. بر خلاف تشابه نام این دو بیماری هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. دیابت بی مزه منجر به عدم توازن مایعات و الکترولیت ها در بدن می شود. این عدم تعادل منجر به تشنگی مفرط می شود.

علل دیابت بی مزه

دیابت بی مزه زمانی اتفاق می افتد که بدن نتواند سطح مایعات را در حد تعادل نگاه دارد. در بدن یک فرد سالم کلیه ها مایع اضافی را به همراه ترکیبات سمی از خون تخلیه می کنند. این مایع دفعی سپس وارد مثانه می شود. راه های دیگر بدن برای دفع مایع اضافی و برخی سموم تعریق، تنفس و دفع همراه با مدفوع است. هورمون مغزی به نام وازوپرسین در تعیین سرعت دفع مایعات از بدن نقش دارد. دیابت بی مزه انواع مختلفی دارد که به دلایل متفاوتی ایجاد می شوند. علل انواع این اختلال عبارتند از:

دیابت بی مزه مرکزی
آسیب مغزی به علت جراحی، تومور مغزی، تروما یا ضربه به سر و یا مشکلات ژنتیکی با اثر بر تولید هورمون وازوپرسین این نوع دیابت را ایجاد می کنند.
دیابت بی مزه نفروژنیک
این نوع از دیابت بیمزه زمانی ایجاد می شود که مجرای کلیوی دچار مشکل باشند. علت مشکل کلیوی می تواند مشکلات ژنتیکی، مصرف برخی داروها مانند لیتیوم یا آنتی ویروس و اختلالات مزمن کلیوی باشد.
دیابت بی مزه بارداری
این نوع دیابت بسیار نادر است. علت آن تولید آنزیم از بین برنده هورمون وازوپرسین توسط جفت است.
دیابت بی مزه دیپسوژنیک (پلی دیپسی اولیه)
این نوع دیابت بیمزه موجب تولید حجم بسیار بالایی ادرار می شود. علت آن نیز نوشیدن مقادیر فراوان مایعات است بدون اینکه اختلالی در عملکرد هورمون وازوپرسین وجود داشته باشد. عامل این میل شدید آسیب به مکانیسم تنظیم تشنگی در مغز بوده که با برخی بیماری ها مانند اسکیزوفرنی نیز مرتبط است.
واکنش خود ایمنی که به سلول های تولید کننده وازوپرسین در مغز حمله کرده و آن ها را از بین می برد.
در نهایت برخی انواع دیابت بیمزه بدون هیچ علت مشخص یا قابل تشخیصی رخ می دهند.

علائم دیابت بی مزه

به دلیل بر هم خوردن تعادل آب و الکترولیت در بدن منجر به علائم زیر می گردد:

تهوع
گیجی
عطش
تکرر ادرار
خشکی دهان
گرفتگی عضلات
بی حالی و خستگی
تمایل به خوردن مایعات سرد
افزایش حجم ادرار، در موارد شدید حتی تا ۱۹ لیتر در حالی که حجم ادرار در افراد سالم ۱ الی ۲ لیتر است

دیابت بی مزه در نوزادان و کودکان با نشانه های زیر همراه است:

تب
یبوست
استفراغ
شب ادراری
کاهش وزن
تاخیر رشدی
اختلال در به خواب رفتن
پوشک با فواصل کمی اشباع می شود

عوارض دیابت بی مزه

عمده عارضه این بیماری از دست رفتن آب بدن و به هم خوردن تعادل الکترولیت ها مانند سدیم و پتاسیم خون است.

تشخیص دیابت بی مزه

برخی تست های تشخیصی عبارتند از:

MRI کلیه و مغز
آزمایشات ژنتیکی
آزمایش ظرفیت از دست دادن آب

درمان دیابت بی مزه

درمان این بیماری به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد. اما به طور کلی گزینه های درمانی دیابت بیمزه شامل موارد زیر است:

استفاده از دارو یا اسپری های ضد تهوع
رژیم غذایی کم نمک جهت کاهش دفع آب از بدن
مصرف داروهای هورمونی با اثر مشابه وازوپرسین
در صورت امکان قطع داروهایی که موجب دیابت بیمزه شده اند (با تشخیص و تجویز پزشک)
دیابت بی مزه با منشا روانی هیچ درمانی ندارد. کنترل مشکلات روانی و مصرف بیشتر آب ممکن است در کاهش علائم موثر باشند.