انواع استومی

استومی

استومی نوعی جراحی است که طی آن بخشی از یک اندام داخلی را از طریق سوراخی در پوست به سطح بدن مرتبط میگردد. به بخش بیرون زده از پوست استوما گفته میشود. استومی در افرادی انجام میشود که به دلایل مختلف نمی توانند از مسیر طبیعی دفع ادرار، مدفوع یا انتقال صفرا و تغذیه دهانی داشته باشند. بر اساس معیارهای مختلف، انواع استومی را میتوان دسته بندی کرد.

انواع رایج استومی بر اساس اندام هدف

1. کلستومی
   ایجاد یک روزنه یا منفذ از کولن (روده بزرگ) به روی پوست است. کلستومی بر اساس محل برش روده بزرگ سه نوع دارد:
   • کلستومی صعودی: در ناحیه صعودی روده بزرگ انجام میشود. مدفوع خروجی از این ناحیه مایع و نرم است.
   • کلستومی عرضی: در ناحیه عرضی کولن ایجاد میشود. مدفوع خروجی از این ناحیه مایع و نرم است.
   • کلستومی سیگموئیدی: در ناحیه سیگموئید روده بزرگ ایجاد میشود. مدفوع خروجی از ناحیه سیگموئیدی قوام داشته و سفت است.
2. یوروستومی
   اگر عملکرد مثانه دچار مشکل یا مثانه برداشته شده باشد، با جراحی یورستومی مسیر ادرار از مثانه به استومی تغییر پیدا می کند.
3. ایلئوستومی
   طی جراحی یک روزنه در ایلئوم (آخرین بخش روده باریک) ایجاد و به بیرون شکم منتهی می گردد.
   مدفوع خروجی در ایلئوستومی مایع است و به دلیل داشتن آنزیم های مختلف ممکن است باعث آسیب به پوست اطراف ایلئوستوما شود.
4. ایلئوستومی ارادی
   ترشحات دفعی را به کیسه ای که درون شکم از لوپ کردن روده کوچک ایجاد شده انتقال می دهد.
   روی این نوع ایلئوستومی یک دریچه قرار دارد که از خروج غیر ارادی ترشحات جلوگیری می کند.
   بنابراین فرد نیاز کمتری به تعویض کیسه های ایلئوستمی دارد.
5. J-POUCH
   نام رایج عمل جراحی آناستوموز ایلئوآنال است.
   طی آن یک مخزن درونی از روده باریک شخص، به عنوان راه دفع مدفوع ایجاد شده است.
   کولن و بیشتر مقعد برداشته شده و یک کیسه داخلی از قسمت انتهایی روده کوچک (ایلئوم) ایجاد می شود.
   منفذ خروجی زیر کیسه به مقعد ختم می شوند و ماهیچه های اسفنگتر قادر به کنترل آن هستند.
   در بیمارانی با کولیت زخمی یا پلیپ فامیلیال کاربرد دارد.
   بیمار نباید اسفنگتر مقعدی خود را از دست داده باشد.
   جراحی ایلئو آنال طی چند مرحله انجام می شود.
6. یوروستومی غیر ارادی
   یک مخزن یا کیسه داخل شکمی، از قسمت کوچک یا بزرگی از خود روده ایجاد می گردد.

بیشتر بخوانید > دلایل جراحی استومی چیست؟

انواع نادر استومی بر اساس اندام هدف

بعضی از انواع استومی برای لوله تغذیه یا تغییر مسیر مایعاتی مانند صفرا انجام میشوند.

1. نفروستومی
   اگر مانعی در مسیر جریان ادرار از کلیه به مثانه وجود داشته باشد، نفروستومی انجام می شود.
   طی جراحی منفذی ایجاد و از آن طریق یک لوله به درون کلیه فرستاده می شود.
   ادرار از طریق لوله نفروستومی به درون کیسه منتقل می گردد.
2. سکوموستومی
   سکوم بخش ابتدایی روده بزرگ است.
   سکوموستومی یک منفذ کوچک ایجاد شده در سکوم است.
   هدف از جراحی، انتقال آب به روده بزرگ و جایگزینی برای تنقیه می باشد.
3. گاستروستومی
   اگر بیمار به هر دلیلی نمی تواند از طریق دهان غذا دریافت کند منفذی از طریق پوست به داخل معده ایجاد و از طریق آن مواد غذایی وارد معده می شود.
4. ژژنوستومی
   ژژنوم بخشی از روده کوچک است و دوازدهه را به ایلئوم متصل می کند.
   ژژنوستومی به عنوان لوله تغذیه یا برای بایپس طی جراحی برداشت بخشی از روده کاربرد دارد.
5. کولکیستوژژنوستومی
   بخش کوچکی از روده کوچک بین کیسه صفرا و دیواره شکمی را به هم متصل می کند.
   یک حفره کوچک در کیسه صفرا ایجاد شده و انتهای روده نیز به سوراخ منتهی می شود.
   انتهای دیگر روده به یک حفره در دیواره شکمی متصل و استوما ایجاد می کند.
   کولکیستوژژنوستومی بیشتر برای بیماری های کبدی کاربرد دارد و بخشی از صفرای ترشح شده را به کیسه انتقال می دهد.

انواع ایلئوستومی بر اساس مدت زمان 

1. ایلئوستومی موقت: فرد تنها مدت کوتاهی استومیت است و پس از آن استوما مجددا به داخل شکم بازگردانده می شود. استومی موقت عموما پس از حوادث و آسیب به احشا انجام می شود. همچنین وقتی قسمتی از دستگاه گوارش نیاز به ترمیم داشته باشد، از ایلئوستمی موقت استفاده می شود. مثلا در جراحی سرطان کلرکتال و پولیپ فامیلیال. ایلئوستمی موقت، معمولا با ایجاد یک استومای لوپی صورت می گیرد. زمان برداشت استومای موقت به علت جراحی و شرایط بیمار بستگی دارد. حتی گاهی جراح ناچار است استومی موقت را به نوع دائمی تغییر دهد.
2. ایلئوستومی دائم: اگر روده بزرگ برداشته شده باشد و یا اتصال به مقعد امکان پذیر نباشد، ایلئوستومی دائم انجام می شود. ایلئوستمی دائمی معمولا از طریق استومای انتهایی شکل می گیرد.

انواع استوما بر اساس شکل 

1. لوپ استوما: در این نوع استومی، برش فقط در یکی از دیواره های روده ایجاد میشود. سیستم گوارش به دو بخش تقسیم شده و دو استوما روی سطح شکم ایجاد میشوند. یکی مربوط به تخلیه مدفوع و سیستم گوارش فوقانی و دیگری مربوط به سیستم گوارش تحتانی بوده، استومای کوچکی برای تخلیه موکوس (ترشحات روده) است، که گاهی اصلا دیده نمی شود. دو استوما به هم چسبیده اند.
2. Double-Barrel استوما: دو دیواره روده کاملا برش خورده و روده به دو بخش تقسیم میشود. دو استوما بهتر است با فاصله از هم باشند تا کیسه استومی به خوبی روی استومای اصلی قرار بگیرد.

انواع استومی بر اساس سطح قرار گیری

1. استومی فرو رفته: استومی در سطح پایینتری از شکم قرار گرفته است. گاهی انواع دیگر استومی نیز به دلیلی تورم، در ابتدا فرورفته هستند. بنابراین کیسه و مدل چسب استومی باید برای استومی فرورفته مناسب باشد و به مرور با تغییر سطح استومی میتوان نوع کیسه را تغییر داد. اگر کیسه به درستی انتخاب نشده باشد و به طور کامل فاصله بین پوست و دهانه استومی را ایزوله نکرده باشد، ترشحات و مواد خروجی به زیر کیسه راه پیدا میکنند.
2. استومی هم سطح: استومی هم سطح با شکم است. مشکل استومی هم سطح، نفوذ مواد دفعی به اطراف پوست است.
3. استومی برجسته: استومی حدودا دو سانتی متر بالاتر از سطح شکم قرار دارد. در این حالت استومی به صورت یک بخش قرمز رنگ و براق از شکم خارج شده و حالت برآمده دارد. استومی برجسته ممکن است در ابتدا حالت فرورفته داشته باشد. همچنین استومی هایی همچون کلوستومی در مواقع دفع و حرکات روده ای، کمی به داخل فرو میروند.