کلیه سفارشات ثبت شده بعد از ساعت 16 روز یکشنبه 27 اسفند، در روز 5 فروردین ماه ارسال خواهد شد.

استومی چیست؟ آشنایی با عوارض استومی

بازدید: 1,734 بازدید
استومی چیست؟

تعریف استومی

استومی چیست؟ نوعی جراحی که امکان تخلیه ادرار و مدفوع از طریق حفره ای در شکم به نام استوما را ایجاد می کند.
محل قرار گیری استومی بر روی شکم به علت،نوع و روش جراحی بستگی دارد.
استفاده از استومی در درمان مشکلات مربوط به معده و یا تسریع روند بهبودی توصیه می شود.
در مواردی که ارگان خاصی دچار بیماری شده و نیاز به برداشتن آن قسمت است نیز از استومی استفاده می شود.

استومی چیست؟

استومی نوعی عمل جراحی است که طی آن یک حفره یا سوراخ روی شکم ایجاد می شود.

قطعه ای از دستگاه گوارش مانند روده، معده یا مثانه برش خورده و توسط این سوراخ به سطح شکم آورده میشود. 

استوما چیست؟

ساختاری که با جراحی استومی روی شکم ایجاد میشود، استوما نام دارد.

استوما در واقع بافت مخاطی مربوط به فضای داخلی اندام هدف است.

پس از جراحی، حدودا سه ماه طول میکشد تا ماهیچه های شکمی و استوما کاملا بهبود یابند. ظاهر استومای سالم باید دارای این ویژگی ها باشد:

1- گرد است.

2- قرمز یا صورتی رنگ.

3- براق.

4- ظاهر مرطوب.

5- معمولا قطری به اندازه 1 الی 2 اینچ دارد.

6- در انتهای آن یک منفذ برای خروج مواد وجود دارد.

7- بر اساس نوع جراحی استومی و آناتومی بیمار، هم سطح با شکم یا به طور معمول کمی برآمده است.

8- استوما پایانه عصبی ندارد بنابراین فاقد هر گونه حسی است.

انواع استوما

1- استومای انتهایی.

زمانی که انتهای برش خورده از طریق سوراخ به سطح شکم آورده و به پوست وصل میشود. این نوع استومی یک استوما ایجاد میکند.

2- استومای لوپی.

اگر بخشی از لوله گوارش از درون سوراخ شکمی خارج گردد و سپس برش زده شود، استومایی با دو سوراخ متصل به هم روی سطح شکم ایجاد میشود. از یکی از سوراخ ها موکوس و از دیگر مواد دفعی خارج میشود.

3- استومای دوتایی جدا.

در کولستومی کاربرد دارد. به دو دسته تقسیم میشود:

• دابل-برل. دو سر برش خورده به صورت جدا از هم به سطح شکم آورده شده و دو استومای مجزا اما کنار هم را تشکیل میدهند.

• استومای کاملا جدا. دو استوما در دو قسمت از لوله گوارشی ایجاد میشوند.

استومی چه کاربردی دارد؟

هدف از انجام استومی، ایجاد یک مسیر فرعی برای خروج مواد دفعی همچون مدفوع و ادرار از بدن است.

علاوه بر این، استومی برای ایجاد یک مسیر تنفسی روی نای نیز انجام می گیرد.

به دلایل مختلف ممکن است دفع یا تنفس از مسیر طبیعی خود قابل انجام نباشند.

از جمله شرایط کاربرد استومی عبارتند از: 

1- مشکلات مادرزادی لوله گوارشی یا دفعی.

2- سرطان در بخشی از لوله گوارشی یا دفعی.

3- آسیب به بخشی از لوله گوارشی.

4- انسداد روده.

5- عفونت و التهاب روده.

6- بی اختیاری.

7- زخم کولیت.

8- بیماری کرون.

9- دیورتیکولیت روده. معمولا در روده بزرگ ایجاد میشود. فرد دچار خونریزی والتهاب جدار داخلی روده است.

10- برای استراحت کردن و ترمیم لوله گوارشی.

جراحی استومی

جراحی به روش های مختلفی انجام می گیرد. اما انجام عمل جراحی استومی عموما شامل مراحل زیر است.

1- معمولا یک روز قبل از جراحی در بیمارستان بستری میشود.

2- بیهوشی کامل دریافت میکنید.

3- نقطه ایجاد استوما، برش میخورد.

4- بر اساس نوع جراحی، اندام مورد نظر برش میخورد.

5- قسمت برش خورده به سطح شکم آورده شده و به پوست شکم از داخل و از بیرون بخیه زده میشود.

انواع استومی

استومی را بر اساس معیارهای مختلف میتوان دسته بندی نمود. 

1- اندام هدف. شامل بخش های مختلف روده بزرگ، روده کوچک، معده، کیسه صفرا و نای است.

2- نوع برش ایجاد شده طی جراحی. 

3- طول مدت استومی. استومی ممکن است موقت یا دائمی باشد.

دلایل استومی چیست؟

برخی از دلایل استفاده از استومی عبارت است از:

  • سرطان هایی مانند سرطان مثانه، رکتال و کولورکتال
  • آسیب و صدمه به روده و یا مثانه
  • اختلالات مزمن روده، مانند بیماری کرون و یا کولیت اولسراتیو
  • انسداد روده
  • عفونت شدید دستگاه گوارشی
  • برخی بیماری های مادرزادی که منجر به نارسایی شده اند

انواع استومی چیست؟

بر اساس محل انجام جراحی و محل قرار گیری استوما مشخص خواهد شد که نوع استومی چیست؟ و چگونه انجام می گیرد.

ایلئوستومی

نوعی استومی در درمان سرطان رکتال و بیماری های التهابی روده استفاده می شود.
در این روش قسمت تحتانی روده که ایلئوم نام دارد به استوما متصل خواهد شد.
ماده دفعی خارج شده از این استوما حالت نیمه مایع دارد.

کلستومی

قسمتی از کولون برداشته می شود.
این نوع استومی قسمت های باقی مانده کولون را به استوما متصل می کند.
بعد از جراحی استومی مدفوع از طریق استوما خارج و به درون کیسه یک بار مصرف فرستاده می شود.

یوروستومی

این نوع استومی در مواردی هم چون سرطان یا التهاب مثانه کاربرد دارد.
طی یورستومی مجرایی که ادرار را به مثانه می ریزد به سمت استوما تغییر مسیر خواهد داد.
قرار دادن کیسه استومی با جراحی و بیهوشی عمومی انجام می شود.
طی جراحی فرد هیچ گونه دردی را احساس نخواهد کرد.

بیشتر بخوانید > کاربرد کیسه استومی

عوارض پس از استومی چیست؟

افرادی که تحت جراحی استومی قرار گرفته اند باید تغییراتی را در رژیم غذایی خود داشته باشند.
تغییر رژیم غذایی پس از جراحی موجب تنظیم حرکات روده ای می شود.
نوع و محل جراحی مشخص می کند که کیسه لازم برای استومی چیست؟ و بر این اساس فرد از کیسه های مخصوص برای تخلیه مواد دفعی استفاده کند.
همچنین برخی تجهیزات استومی مانند چسب، محافظ و حلقه استومی از جمله نیازهای بیماران هستند.
واکنش اطرافیان و فعالیت های اجتماعی نگرانی اغلب افرادی است که از کیسه استومی استفاده می کنند.
اما کیسه استومی به صورتی تنظیم می شود که از زیر لباس مشخص نخواهد شد.
جراحی استومی موجب برخی تغییرات در شرایط بیمار می شود.
حمایت خانواده، دوستان، همکاران و اطرافیان در بهبود شرایط روحی و جسمی این افراد نقش مهمی دارد.

🌟 خرید کیسه استومی

مدت زمان استومی

بر اساس وضعیت بیمار و تشخیص پزشک، استومی از نظر برگشت پذیر بودن دو نوع دارد.

استومی موقت

گاهی استومی فقط برای استراحت دادن به اندام بیمار انجام می شود.

در این صورت پس از مدت طمانی که وضعیت بیمار و پزشک تعیین کننده آن است، جراحی برای بستن استومی انجام گرفته و استوما به داخل بدن برمی گردد.

گاهی پیش از جراحی وضعیت بیمار مشخص است و جراح اعلام میکند که استومی از نوع موقت خواهد بود.

اما گاهی پس از مدتی بنابر شرایط بیمار پزشک تصمیم به بستن استومی میگیرد. 

استومی دائم

اگر تمام یا بخشی از اندام هدف برداشته شده باشد، فرد باید تا پایان عمر با استومی زندگی کند. 

تغذیه و استومی

بر اساس نوع استومی، نیاز است که بیمار نوع رژیم غذایی خود رابا مشورت پزشک یا پرستار کنترل نماید.

کنترل رژیم غذایی به کاهش عوارض گوارشی پس از استومی و نیاز کمتر به تعویض کیسه کمک می کند.

معمولا تا یک هفته پس از جراحی فقط مجاز به استفاده از غذاهای مایع هستید.

پس از آن طبق نظر پزشک میتوانید از غذاهای نرم نیز استفاده کنید.

از آن جایی که شرایط افراد مختلف متفاوت است، انواع متنوع غذا را مصرف کنید.

پس از مدتی به خوبی میدانید که چه نوع مواد غذایی با شرایط شما سازگاری دارد.

نکات زیر را در تغذیه خود رعایت کنید:

1- مصرف مایعات فراوان. موجب کاهش بوی نامساعد، جلوگیری از یبوست و کم آبی در بدن می شود.

2- استفاده از غذاهایی که حاوی ویتامین B12 بالایی هستند. 

3- از خوردن غذاهای چرب بپرهیزید. زیرا یبوست یا اسهال ایجاد می کند.

4- غذا را به خوبی بجوید.

5- از مصرف غذاهایی که نفاخ هستند خودداری کنید.

6- از مصرف فیبر بالا خصوصا در چند ماه اول بپرهیزید.

7- از نوشیدنی های گازدار استفاده نکنید.

8- سیر، پیاز و سایر غذاهایی که موجب بوی بد مواد دفعی میشوند را مصرف نکنید.

9- از مصرف ادویه جات و فلفل بپرهیزید.

تجهیزات استومی

کیسه استومی

مواد دفعی در این کیسه جمع آوری می شود.

چسب استومی

کیسه را به سطح پوست اطراف استوما فیکس می کند.

خمیر استومی

عملکرد خمیر استومی عبارتند از: دور گیری و رفع نشتی کیسه، هموار کردن چین و چروک های پوستی برای قرار گیری صحیح کیسه روی شکم، افزایش دوام و فیکس بودن کیسه روی شکم.

پودر استومی

در صورت آسیب دیدن یا حساس بودن پوست اطراف استوما و برای جلوگیری از آسیب بیشتر از این پودر ها زیر لایه چسبنده استفاده می شود.

پوشش محافظ استومی

اگرچه استوما فاقد پایانه عصبی و حس است اما به دلیل بیرون زده بودن، آسیب پذیر است.
هنگام انجام فعالیت خاص یا ورزش می توان از این محافظ روی استوما بهره برد.

پانسمان استومی

اگر پوست اطراف استومی آسیب دیده باشد باید قبل از گذاشتن حلقه چسبنده و کیسه جدید، از پانسمان محافظ استفاده نمود. 

7- کمربند استومی. کمربند استومی روی کیسه و دور کمر برای فیکس کردن کیسه روی استوما مورد استفاده است.

کیسه استومی چیست؟

هدف اصلی استومی ایجاد یک مسیر فرعی برای خروج مواد دفعی است.

از آنجایی که خروج مواد از استوما اختیاری نیست، کیسه استومی برای جمع آوری و تخلیه مواد دفعی مورد استفاده قرار می گیرد.

کیسه استومی شامل اجزای زیر است:

1- محفظه کیسه.
که نسبت آب و هوا را از خود عبور نمیدهد و اطراف آن کاملا پرس شده است. کیسه از مواد غیر حساسیت زا ساخته می شود.

2- حلقه.
حلقه جایی است که استوما از آن طریق درون محفظه کیسه قرار می گیرد.
استوما باید به دقت اندازه گیری شده و بر آن اساس سایز کیسه نیز انتخاب شود. حلقه از پوست زیر کیسه مراقبت می کند.

3- چسب کیسه.
در برخی کیسه ها، پشت حلقه حالت چسبنده دارد. و برای برخی دیگر باید جداگانه چسب تهیه کرد.

بر اساس نوع استومی و نوع کیسه، میتوان هر 3 الی 7 روز یکبار آن را تعویض نمود. اما هر کیسه چند مرتبه در روز نیاز به خالی شدن دارد. 

انواع کیسه استومی

کیسه استومی را بر اساس معیارهای مختلف میتوان تقسیم کرد. کیسه های استومی در اشکال و ابعاد متفاوتی تولید می شوند.

بر مبنای نوع استومی:

1- کیسه کولستومی

2- کیسه ایلئوستومی

3- کیسه یورستومی

بر مبنای اجزای کیسه:

1- کیسه 1 تکه

2- کیسه 2 تکه

بر مبنای رنگ کیسه استومی:

1- شفاف. معمولا تا مدتی پس از عمل، جهت بررسی مواد دفعی و استوما، از این نوع کیسه استفاده میگردد.

2- مات. جهت مشخص نبودن محتویات کیسه.

کیسه استومی بسته

کیسه کلستومی

این کیسه ها در کولستومی استفاده میشوند. خصوصا کلستومی سیگموئیدی و رکتال که مدفوع جامد است.

معمولا کیسه های کولستومی دارای فیلترهای ضد بو یا عطری هستند. کیسه کولستومی پس از پر شدن، جدا و دور انداخته می شود.

کیسه استومی شیر دار

کیسه ایلئوستومی

در انتهای این کیسه ها یک شیر تعبیه شده که میتوان از آن طریق محتویات کیسه را تخلیه و داخل کیسه را شستشو کرد.

کیسه های شیردار، برای ایلئوستومی و کولستومی صعودی و عرضی مناسب هستند که ماده دفعی مایع است.

کیسه استومی 1 تکه

صفحه چسبنده و کیسه یک سیستم واحد و 1 تکه را تشکیل می دهند.

استفاده از این کیسه ها رایج و آسان است. این کیسه ها با یک لبه چسبنده روی استوما فیکس می شوند.

ویژگی این کیسه ها این است که هنگام تعویض، کل اجزای کیسه از روی استوما برداشته شده و کیسه جدید جایگزین می گردد.

نوع سطح چسبنده در کیسه های یک تکه متفاوت است.

مزایای کیسه 1 تکه

از روی لباس کمتر مشخص هستند.

استفاده از آنها آسان است.

متصل بودن صفحه چسبنده و کیسه، احساس امنیت بیشتری به بیمار میدهد.

صرفه اقتصادی نسبت به کیسه های 2 تکه.

معایب کیسه استومی 1 تکه

به دلیل جدا شدن سطح چسبنده از روی پوست، میزان آسیب و حساسیت پوستی در اطراف استوما بیشتر است.

در هر بار تعویض کیسه، تمام مراقبت های اطراف استوما باید انجام شوند.

در فواصل کوتاهتری به تجهیزات جانبی مانند چسب و خمیر نیاز است.

تعویض کیسه زمان بیشتری می گیرد.

کیسه استومی 2 تکه

کیسه های دو تکه یک لبه اضافه دارند که در اطراف استوما فیکس می شود.

لبه اضافه هنگام تعویض، روی استوما باقی میماند. کیسه جدید روی این بخش ثابت متصل می شود.

لبه اضافی معمولا هر دو الی سه روز یک بار تعویض میشود. 

مزایای کیسه استومی 2 تکه

به دلیل دو تکه بودن، انتخاب های متعددی وجود دارد.

میتوان در زمان شنا یا هنگام مهمانی، کیسه کوچکتری انتخاب کرد و به راحتی روی پایه نصب نمود.

به دلیل ثابت بودن صفحه چسبنده تا 2 یا 3 روز، آسیب به پوست کمتر از سیستم 1 تکه است.

تعویض کیسه سریعتر قابل انجام است.

معایب کیسه استومی 2 تکه

بیشتر از کیسه 1 تکه از روی لباس مشخص است.

به دلیل جدا بودن صفحه و کیسه، احتمال نشت از کیسه یا جدا شدن آن بیشتر است.

نشت مواد دفعی از کیسه به پشت صفحه چسبنده، به راحتی قابل مشاهده نیست. 

کیسه های 2 تکه قیمت بالاتری دارند. 

مراقبت های پس از استومی

1- چند روز بعد از عمل استراحت کرده و از فعالیت بپرهیزید.

2- از جابجا یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.

3- ورزش های سنگین انجام ندهید.

4- رژیم غذایی و سبک زندگی خود را متناسب با وضعیت جدید خود اصلاح نمایید.

5- حفظ آرامش و کاهش استرس و اضطراب در کاهش حرکات روده ای موثر هستند.

6- اکثر بیماران پس از 6 الی 8 هفته میتوانند فعالیت های کاری خود را آغاز کنند.

7- در ماه های اول، سایز استوما به دلیل کاهش تورم، کوچکتر می شود. بنابراین بررسی کیسه ضروری است. 

عوارض استومی

گاهی بیمار پس از عمل با عوارضی مواجه می شود که برخی از آنها با گذشت زمان خود به خود بهبود می یابند.

1- نفخ.

2- اسهال یا یبوست.

3- خروج ترشحات از مجرای دفعی.

4- احساس نیاز به دفع مدفوع.

5- کمبود ویتامین B12.

6- مشکل در جذب آب، ویتامین و سایر ریز مغذی ها.

7- به هم خوردن تعادل الکترولیت های بدن.

8- خونریزی داخلی.

9- عفونت.

10- انسداد یا چسبندگی در اندام هدف.

11- بوی بد ناشی از مواد دفعی.

12- ایجاد صدا به دنبال حرکات روده ای یا دفع.

13- کم آبی بدن. استوما بافت مخاطی است که به دلیل باز بودن، موجب از دست رفتن آب بدن می شود.

14- مشکلات استوما.

15- مشکلات پوست اطراف استوما.

مراقبت از استوما

1- از کیسه با سایز مناسب استفاده کنید.

2- تا چند ماه پس از جراحی، سایز استوما تغییر می کند بنابراین دائما تطابق اندازه را بررسی کنید.

3- هر روز چندین مرتبه اطراف کیسه را چک کرده و از عدم نشت مواد دفعی به پوست اطمینان حاصل کنید.

4- هنگام تعویض کیسه، از کشیدن یا کندن حلقه خودداری کنید.

5- هنگام تعویض کیسه، استوما و پوست اطراف آن را به خوبی بررسی کنید. در صورت مشاهده هر گونه آسیب به پزشک خود مراجعه کنید.

6- قبل از نصب کیسه جدید، پوست اطراف استوما را با ملایمت تمیز کرده و از عدم آلودگی آن مطمئن شوید.

7- هنگام ورزش، جابجا کردن وسایل و کلیه فعالیت هایی که حس می کنید ممکن است به استوما فشار وارد کنند، از کمربند محافظ استفاده نمایدد.

8- از پوشیدن لباس های تنگ که به شکم فشار وارد می کنند بپرهیزید.

9- مراقب برخورد استوما با اجسام برنده باشید. در شرایطی که با ریسک آسیب به استوما مواجهید، از محافظ مخصوص استوما بهره بگیرید.

10- کاهش وزن، خصوصا چربی دور شکمی، ریسک مشکلات استومی را کم می کند.

11- حداقل فعالیت روزانه خود را حفظ کنید. فعالیت به تنظیم سیستم گوارش و دفع کمک می کند.

12- روش تغذیه خود را با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه تنظیم و رعایت نمایید.

13- از لباس هایی با پارچه نخی، نرم و عبور دهنده هوا استفاده کنید.

عوارض استوما

اگرچه استوما به دلیل نداشتن پایانه عصبی فاقد حس درد است. اما از جنس مخاط بوده، نسبت به عوامل مختلف آسیب پذیر است.

از جمله مشکلاتی که ممکن است در فاصله نزدیک یا مدتها پس از جراحی در استوما ایجاد شوند، عبارتند از:

1- فتق استوما.

2- فیستول استوما.

3- فرو رفتگی استوما.

4- پارگی استوما.

5- پرولاپس استوما.

6- تنگ شدن مجرای استوما.

7- عفونت استوما.

عوارض پوست اطراف استوما

تا فاصله حدود 4 سانتی متر از استوما، پوست در معرض آسیب است.

زیرا حلقه و چسب استومی روی این ناحیه قرار گرفته و در صورت تعریق، نشت یا روی هم افتادن پوست، احتمال آسیب وجود دارد.

انواع عوارض پوست اطراف استوما عبارتند از:

1- زخم شدن پوست.

2- نکروزه شدن.

3- عفونت پوست.

4- درماتیت.

5- هایپرپلازیا.

6- قانقاریا.

7- واکنش حساسیتی.

اغلب عوارض پوستی استوما خفیف بوده و با مراقبت قابل کنترل و درمان هستند.

اما برخی از این عوارض مانند نکروزه شدن و قانقاریا، میتوانند وخیم شده و نیاز به جراحی پیدا کنند.

در صورت مشاهده علائم زیر، جهت دریافت خدمات اورژانسی سریعا به پزشک مراجعه کنید.

1- استفراغ.

2- عدم دفع و خالی بودن کیسه.

3- تیره، آبی یا سیاه شدن پوست اطراف استوما.

4- سرگیجه.

5- احساس سبکی در سر.

6- عطش دائمی.

جراحی استومی معکوس

بستن استومی

این جراحی را بستن استومی نیز می نامند. در استومی موقت، پس از بهبود لوله گوارش، میتوان استومی معکوس انجام داد.

گاهی به دلیل بروز عوارض غیر قابل کنترل در استوما یا پوست اطراف آن، جراح ناچار است استومی را بسته و در نقطه دیگری از شکم استومی را تکرار کند.

برای بستن استومی، حاشیه استوما از پوست جدا شده، دو انتهای برش خورده به یکدیگر متصل و به داخل بدن بازگردانده می شوند.

مدت زمان لازم تا انجام جراحی معکوس بر اساس وضعیت بیمار و نظر پزشک معالج تعیین می شود.

پس از بستن استومی، معمولا طول میکشد تا فرد بتواند همانند قبل از جراحی از عضلات دفعی استفاده کرده و آنها را کنترل کند.

بنابراین بهتر است قبل از عمل ماهیچه های دفعی با انجام تمرینات مخصوص تقویت شوند تا دوران نقاهت پس از بستن استومی کاهش یابد.

بعد از بستن استومی برخی افراد بسته به نوع استومی، دچار عوارضی مانند بی اختیاری نفخ روده، ادرار یا مدفوع می شوند که عموما به مرور قابل حل است.   

چگونه با استومی زندگی کنم؟

داشتن استوما خصوصا از نوع دائم، تغییر بزرگی در زندگی است.

اما باید بدانید که با مدیریت و مراقبت صحیح، میتوان دوباره به زندگی طبیعی خود بازگشت.

به غیر از مراقبت های فیزیکی، شما نیاز به مراقبت های روحی نیز دارید. بنابراین توجه به نکات زیر میتواند مفید واقع شود.

1- خود را از پوشیدن لباس هایی که دوست دارید محروم نکنید.
تنها چیزی که لازم است به آن توجه داشته باشید، نرم و نخی بودن جنس لباس است.

2- اگر دائم نگران مشخص بودن کیسه از روی لباس هستید، از فرد مورد اعتماد خود در این مورد سوال کنید.

3- تاثیرات روحی و جسمی انجام ورزش های مفرح و ساده ای همچون پیاده روی را فراموش نکنید.

4- ارتباط با چند نفر از بیماران مشابه میتواند روحیه بخش باشد.

5- تفریحات و شغل خود را محدود نکنید.

6- با یک فرد صمیمی در اطراف خود درباره بیماریتان صحبت کنید. این کار به شما کمک می کند تا راحت تر با بیماری خود کنار بیایید.

7- در مورد مشکلات روحی خود با روانشناس صحبت کنید.

کلید واژه: استومی چیست؟ عوارض استومی

دسته بندی استومی
نوشته های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

ورود به سایت