انواع پانسمان زخم بستر

انواع پانسمان زخم بستر | بازارطب

پیشگیری همواره بهتر از درمان است.
توجه ویژه به بیماران بی حرکت با تغییر وضعیت بدنی و تشک مواج اهمیت حیاتی دارد.
در درمان زخم ها زمانی موفق هستیم که عامل را برطرف نموده و همزمان به درمان زخم بپردازیم.
انتخاب پانسمان مناسب در درمان زخم بستر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

زخم بستر چیست؟

زخم بستر به آسیب بافت بدن گفته می شود که در اثر ایجاد فشار در مدت زمان طولانی بر یک یا چند نقطه از بدن در فرد دیده می شود.

درمان زخم بستر نیازمند مراقبت ویژه و طولانی مدت بوده بنابراین پیشگیری از ایجاد آن، بدون شک کم هزینه تر خواهد بود.

خوابیدن طولانی مدت در یک وضعیت ثابت، کشیدگی با ملحفه، ساییدگی در صندلی و… می توانند به بخشی از بافت بدن آسیب بزند.

پانسمان برای درمان زخم

انسان ها همواره در جستجوی مرهمی برای درمان زخم بوده اند.
در این راه ضمادها و ترکیبات گوناگونی را آزموده اند.
مصریان باستان از ترکیبات طبیعی مانند چربی حیوانات، عسل و الیاف گیاهان برای درمان زخم استفاده نموده اند.
برخی از این ترکیبات موثر، برخی دیگر غیر موثر و حتی گاهی سمی و کشنده بوده اند.
برخلاف عقیده رایج در خصوص خشک نگه داشتن زخم، التیام و درمان زخم در محیط مرطوب بسیار سریعتر است.
زخم در مجاورت هوا دهیدراته و خشک شده و روی آن پوسته و دلمه تشکیل می شود.
در حالی که سلول ها برای تقسیم و ترمیم بافت نیاز به اکسیژن دارند.
اکسیژن به درمان زخم کمک کرده و کاهش آن سبب تاخیر در روند التیام می گردد.

خصوصیات پانسمان زخم ایده آل

برای مراحل مختلف درمان زخم مناسب باشد
بهترین شرایط را برای التیام زخم فراهم سازد
برداشتن بافتهای مرده و نکروتیک اتولیتیک
محیط مرطوب روی زخم را حفظ کند
اجازه تبادل گازهایی مانند اکسیژن،دی اکسید کربن و بخار آب را بدهد
حرارت مناسب را حفظ نماید
نسبت به میکروارگانیسم ها نفوذ ناپذیر باشد
در زخم ذرات ریز و باقیمانده به جای نگذارد
به زخم نچسبد
فاقد ترکیبات سمی یا حساسیت زا باشد
استفاده و کاربرد آن برای بیمار ساده و قابل قبول باشد
ظرفیت جذب بالایی داشته باشد
مقرون به صرفه باشد.
مشاهده و بررسی زخم با وجود آن ساده باشد
زخم را از آسیب مکانیکی محافظت کند
خواص و ویژگیهای خود را بطور ثابت حفظ کند
قابل احتراق نباشد
قابل انعطاف بوده و برای استفاده در سطوح ناهموار بدن شکل مناسب داشته باشد
در دسترس باشد
نیاز به تعویض مکرر نداشته باشد

هنوز پانسمانی با ویژگی های ایده آل را دارا تولید نشده است.
البته این بدان معنی نیست که برای زخمی تمامی ویژگی های مذکور لازم و ضروری باشد.
ولی می توان با توجه به نوع زخم، مرحله التیام، میزان ترشحات، اندازه و محل زخم مناسب ترین نوع پانسمان را انتخاب نمود.
در قرن ۱۹ تا ۲۰ مواد صناعی انواع پلیمرها به اجزای تشکیل دهنده پانسمان ها اضافه شدند.
امروزه تنوع پانسمان ها و اشکال تجاری آنها بسیار زیاد شده است.
بیش از ۲۰۰۰ نوع پانسمان تجاری با ترکیب و اشکال متفاوت وجود دارد.

پانسمان سنتی

مانند گاز و پنبه
بسیاری از ویژگی های یک پانسمان ایده آل را ندارند
ذرات و باقیمانده فیبر و الیاف خود را در زخم به جای می گذارند
به بستر زخم چسبیده و آن را خشک و دهیدراته می کنند
نیاز به تعویض مکرر و مراقبت پرستاری ماهرانه دارند
نباید مستقیما روی سطح مرطوب زخم گذاشته شوند
استفاده از آنها محدود به زخم خشک و تمیز یا به عنوان پانسمان ثانویه است
گاز وازلینه از یک لایه گاز آغشته به پارافین زرد یا سفید ساخته شده است
پارافین سطح زخم را پوشانده و به سختی از روی زخم پاک می شود
این پانسمان ها قدرت جذب ترشحات را نداشته نسبت به گازها نفوذ پذیری کمی دارند
گازهای پانسمان ممکن است بصورت آغشته به دارو مثلا یک پماد آنتی بیوتیک عرضه شوند
جذب آنتی بیوتیک با آن ها کنترل نشده بوده و می تواند مسمومیت دارویی ایجاد کند

پانسمان نوین

در دو دهه اخیر رواج بیشتری یافته اند
ویژگی رطوبت را برای درمان زخم را فراهم می آورند
اکثر ویژگی های یک پانسمان ایده آل را دارند

با پیشرفت علوم پزشکی و بیوتکنولوژی هر روزه در دنیا محصولات جدیدتری نیز تولید و معرفی می گردد که به علت تنوع و گستردگی محصولات و اینکه بعضی از آنها در مرحله بررسی بوده و بسیار گران و یا دسترسی به آنها بسیار دشوار است از ذکر آنها در این مبحث چشم پوشی شده است.
در اینجا انواعی از این پانسمان ها معرفی می گردند.

پانسمان شفاف

ورقه ای شکل و قابل انعطاف بوده
معمولا در یک طرف چسب دار هستند
ترکیبات مشترک آنها شامل پلی اورتان، کوپلیمر و عناصر اکریلیک به عنوان چسب می باشد
لایه پلی اورتان ماده ای با حساسیت زایی بسیار کم است
این پانسمان ها بخار و گازها را عبور می دهند و نسبت به مایعات نفوذ ناپذیرند
بعضی از ویژگی های یک پانسمان ایده آل را دارند
ترشحات زخم در زیر پانسمان جمع شده و محیط مرطوب ایجاد می کند
مقداری از این ترشحات بصورت بخار از میان پانسمان بصورت یک طرفه خارج می شود
میزان عبور بخار به ترکیبات بکار رفته بستگی دارد
حاوی عناصر جاذب رطوبت مانند کربوکسی متیل سلولز نیز هستند
برای درمان زخم نسبتا کم عمق مانند محل اهدای پوست، زخم جراحی یا پانسمان ثانویه
برای پیشگیری از ایجاد و پیشرفت زخم بستر
میزان نفوذپذیری به بخار، ضخامت، راحتی، انعطاف، سهولت مصرف و قیمت در انتخاب نوع فرآورده دخیل هستند
در اشکال و اندازه های مختلف موجود هستند

پانسمان هیدروژل

به دو شکل صفحه ای و ژل بدون شکل موجودند
در خود مقدار زیادی آب دارند که به همراه شبکه پلیمری تشکیل ژل می دهند
مثلا ژل کامفیل ۹۰% آب دارد
دارای ترکیباتی همچون: پلی اتیلن اکساید یا پلی وینیل پیرولیدن، کربوکسی متیل سلولز، آلژینات، کلاژن، مواد نگهدارنده و سایر ترکیبات باشند.
به زخم رطوبت داده و در صورت زیاد بودن ترشحات زخم حتی رطوبت گیری می کنند.
معمولا در لمس خنک بوده و درد بیمار را کاهش میدهند
این پانسمان ها چون سطح زخم را خنک می کنند ایزولاسیون حرارتی را انجام نمی دهند
اگرچه هیدروژل ها را می توان در اغلب زخم هایی که ترشح که تا متوسط دارند استفاده نمود
بهترین نتیجه را در زخم نکروزه یا بافت اسلاف زرد و فیبرینی دارند
دبریدمان اتولیتیک را تسهیل می کنند
نیاز به پانسمان ثانویه مانند یک پانسمان شفاف یا گاز دارند

پانسمان آلژینات

از جلبک های دریایی گرفته می شوند
مدت ها توسط دریانوردان به عنوان پانسمان زخم استفاده می شدند
به دو صورت ورقه ای و رشته ای وجود دارند
به عنوان مثال می توان پانسمان سیسورب ورقه ای و پرکننده رشته ای کامفیل را نام برد
ترکیب این پانسمان ها شامل آلژینات کلسیم و آلژینات سدیم است
آلژینات کلسیم فیبرهایی را می سازد که در تماس با ترشحات زخم تولید لایه ژل می نماید
ژل با سطح زخم در تماس است و محیط مرطوب را برای زخم فراهم می کند
هنگام برداشتن پانسمان به راحتی و بدون درد جدا می شود
این پانسمان ها می توانند تا ۲۰ برابر وزن خود ترشحات را جذب نمایند
انواع آلژینات در زخم های تمام یا نیمه ضخامت با ترشح متوسط تا زیاد استفاده می شوند
در زخم های حفره ای و تونل دار، عفونی، غیرعفونی، قرمز ، مرطوب و زرد قابل کاربرد هستند

لینک مفید > پانسمان آلژینات چیست

پانسمان فوم

پانسمان هایی صفحه ای شکل با ضخامت های مختلف
گاهی در یک سمت با یک لایه فیلم شفاف چسبدار
ترکیبات مختلفی همچون پلی اورتان و مواد اکریلیک و عناصر فوق جاذب در آن ها به کار می رود
از جمله آنها می توان به پانسمان بیاتین کامفیل اشاره نمود
در اغلب زخم های پر ترشح به ویژه در مرحله گرانولاسیون می توان استفاده نمود

در این لینک > خرید پانسمان فوم

پانسمان هیدروکلویید

اکثر ویژگی های یک پانسمان ایده آل را دارند
قیمت آنها معقول است
نیاز به پانسمان ثانویه ندارند
ترکیبات مختلف و متفاوتی برای ساخت آنها استفاده می شود
در اندازه و فرم های مختلف مانند ورقه ای، پودری، خمیری تولید شده اند
انواع ورقه ای آنها نسبت به آب میکروارگانیسم ها نفوذ ناپذیر اما نسبت به گاز و بخار آب نفوذپذیر
در تماس با ترشحات زخم در زیر پانسمان ژلی شیری رنگ بوده تشکیل می شود
ایجاد محیط مرطوب و پیشگیری از خشک شدن زخم
حمایت از رشته های آزاد اعصاب، تسکین دهنده درد
از چسبیدن پانسمان به زخم جلوگیری می کند
۳ تا ۷ روز نیاز به تعویض ندارد
از نوع خمیری مانند خمیر کامفیل در زخم های حفره ای می توان بهره برد
به همراه پانسمان های هیدروکلوئید و در زخم هایی که ترشح بیشتری دارند
می توان از پودر برای افزایش ظرفیت جذب و به تعویق انداختن زمان اشباع استفاده نمود
امکان استحمام بیمار بدون نیاز به تعویض پانسمان
سهولت پاک کردن پانسمان از آلودگی
کم هزینه تر بودن نسبی این روش پانسمان با توجه به تعداد تعویض کمتر و سرعت التیام بیشتر
بدون درد بودن تعویض پانسمان

خرید > پانسمان کامفیل شفاف

علی رغم ویژگی های مثبت فراوان پانسمان هیدروکلویید متاسفانه مصرف آنها در کشورهای جهان سوم فراگیر نشده است. علت آن شاید ترس از عفونت و یا قیمت بالاتر آنها نسبت به پانسمان های سنتی باشد.

لینک مفید > پانسمان هیدروکلوئید چیست ؟ مزایا و معایب

تاثیرگذاری پانسمان در درمان زخم

پانسمان تنها یک پوشش برای زخم نیست بلکه یک عامل در درمان زخم است.
باید در انتخاب و کاربرد آن دقت عمل بیشتری بکار برد.
درمان زخم فقط محدود به انجام پانسمان توسط پزشک و پرستار نمی باشد.
بلکه نیازمند تعامل و همکاری تمامی افراد تیم درمان و همچنین خانواده مددجو است.
اگر چه ریشه کنی زخم بستر امری بعید به نظر می رسد.
اما با مراقبت پرستاری ماهرانه، پیشگیری و درمان صحیح و علمی می توان گام بزرگی در این راستا برداشت.