زخم بستر درجه 4 ، دلایل ،علائم و خطرات

علایم و نشانگان زخم بستر درجه چهار

زخم بستر درجه چهار شدیدترین نوع زخم بستر است. زخم بستر، که زخم فشاری یا آسیب فشاری نیز گفته می‌شود، از نظر شدت و وخامت، دارای چهار مرحله (چهار درجه) است. این چهار مرحله براساس عمق و شدت زخم تعیین می‌شود.

👈درجه بندی زخم بستر

زخم بستر درجه چهار عمیق‌ترین نوع زخم بستر است. در این حالت می‌توان عضله یا استخوان را از طریق زخم مشاهده کرد و این امر، بیمار را در معرض خطر بروز عفونت جدی قرار می دهد.

شکل زیر مراحل مختلف پیشروی زخم بستر را نشان می دهد:

اگر یکی از عزیزان شما در مرکز مراقبتی به سر می برد و دچار زخم بستر درجه 4 شده است، باید توجه داشته باشید که کارکنان چنین مراکزی درخصوص پیشگیری از ایجاد زخم بستر و یا درمان زخم بستر (قبل از پیشروی) اطلاعات کافی را دارند و باید از آنها بخواهید که اقدامات لازم را انجام دهند.

علل بروز زخم بستر درجه چهار (مرحله چهار)

زخم بستر درجه چهار ممکن است زمانی رخ دهد که زخم بستر اولیه که شدت کمتری هم دارد، به مدت طولانی بدون درمان موثر، باقی بماند. درصورتی که فرد مسن توانایی تغییر وضعیت بدن خود و جابه‌جایی را نداشته باشد، امکان دارد دچار زخم بستر شود. افرادی که ساکن مراکز مراقبتی و خانه های سالمندان هستند، درصورت ابتلا به مشکلات حرکتی و گذراندن زمان طولانی روی تخت، ویلچر یا صندلی، به احتمال زیاد دچار زخم بستر خواهند شد.

نشستن طولانی مدت نیز می تواند خون رسانی به پوست سالم را دچار اختلال کند. این امر در نهایت منجر به بروز زخم بستر خواهد شد.

زخم بستر در ابتدا به صورت بروز یک ناحیه قرمز و دردناک برروی پوست ظاهر می شود. درصورت عدم درمان، رنگ پوست به کبودی می گراید و امکان بازشدن آن (دهانه زخم) نیز وجود دارد. با عمیق شدن زخم، شدت و مرحله (درجه) زخم بستر نیز بالا می رود و شدت بیشتری می یابد.

اگر مراقبت مناسبی از زخم صورت بگیرد می توان از بروز زخم بستر درجه 4 جلوگیری نمود. بنابراین، اگر فرد ساکن خانه سالمندان دچار زخم بستر شدید شود، این امر اغلب نشان دهنده‌ی بی توجهی افراد مراقب و یا آزار وی است.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به زخم بستر درجه 4 قراردارند؟

هر فردی که دچار زخم بستر اولیه و سطحی شود، می تواند در معرض خطر ابتلا به زخم بستر شدید و پیشرفته نیز قرار داشته باشد.

افرادی که در معرض خطر بالا قرار دارند شامل:

افراد مبتلا به:

• کم خونی
• کاهش آگاهی ذهنی
• بیماری های تاثیرگذار بر گردش خون مانند دیابت
• تب
• پوست شکننده
• هیپوکسمی (سطح پایین اکسیژن خون)
• عدم تحرک یا وجود محدودیت‌های حرکتی
• عفونت
• ایسکمی (محدودیت جریان خون در بخشی از بدن)
• بیماری‎‌های عصبی
• نوروپاتی (آسیب عصبی مسبب درد، ضعف و/یا بی‌حسی)
• چاقی
• تغذیه نامناسب یا کم آبی بدن
• آسیب نخاعی
• بی‌اختیاری در ادرار یا مدفوع

علایم و نشانگان زخم بستر درجه 4 (مرحله 4)

زخم بستر درجه 4 اغلب به صورت یک زخم باز بسیار عمیق، بزرگ و دردناک است. در این مرحله، زخم بستر سبب آسیب دیدگی لایه‌های فوقانی پوست شده، از بافت چربی رد شده و به عضلات و استخوان‌ها می‌رسد.

بیماران مبتلا به زخم بستر درجه 4 عموما علایم زیر را دارند:

• تغییر رنگ پوست و تیرگی آن
• بافت‌های عمیق‌تر، تاندون‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها در معرض دید قرار می گیرند و زخم تا آن نقاط نفوذ می کند
• وجود علایم عفونت (تاول، لبه‌های قرمز زخم، چرک، بوی نامطبوع، حرارت و/یا تخلیه) در نقطه نزدیک زخم

درصورت مشاهده علایم زخم بستر درجه 4، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.

تشخیص زخم بستر درجه 4:

پزشکان با مشاهده زخم و بررسی عمق آن می توانند درجه و شدت زخم بستر را نشخیص دهند. درصورتی که پزشک قادر به دیدن ماهیچه‌ها و استخوان‌ها از میان زخم باشد، و همچنین پوست اطراف زخم، مرده یا دچار تغییر رنگ شده باشد، احتمال تشخیص ابتلا به زخم بستر درجه 4 بالاست.

پزشکان همچنین می توانند روند پیشرفت زخم را پیش‌بینی کرده و بر آن اساس، درمانهای مناسب زخم بستر درجه 4 را توصیه نمایند.

پیش‌بینی روند پیشرفت و بهبود زخم بستر درجه 4:

پیش‌بینی زخم بستر درجه 4 به سلامت عمومی شما و نحوه پاسخ زخم بستر به درمانهای صورت گرفته بستگی دارد.

ممکن است سه ماه تا دو سال طول بکشد تا زخم بستر درجه 4 بهبودی کامل و مناسب پیدا کند. در برخی موارد ممکن است آسیب دیدگی شدید باشد، در این حالت زخم بستر درجه 4 هرگز بهبودی کامل پیدا نمی کند.

زخم بستر درجه 4 باید تحت مراقبت و درمان صحیح قرار بگیرد، در غیراینصورت ممکن است منجر به کوتاه شدن طول عمر بیمار و مرگ وی شود. اگر درمان مناسب آغاز نشود، زخم بستر درجه 4 عوارض مرگباری چون سپسیس را به دنبال خواهد داشت. حتی اگر بهبودی کوتاه مدت زخم بستر نیز رخ دهد، همچنان امکان بروز چنین عارضه‌ای وجود دارد.

پیشگیری از بروز زخم بستر درجه 4

بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد زخم بستر درجه 4، داشتن فعالیت بدنی و تحرک است.

برای پیشگیری از زخم بستر درجه 4 می توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• از پوشیدن لباسهایی که دکمه دارند و همچنین ایجاد چین و چروک در رختخواب خود خودداری نمایید،
• از کوسن‌های دوناتی شکل استفاده نکنید، زیرا به بخش‌های اطراف خود فشار وارد می کنند،
• ملحفه و لباس‌های خود را مرتبا تعویض نمایید،
• پوست را (به خصوص پوست نواحی استخوانی مانند تیغه های شانه و دنبالچه) به صورت روزانه بررسی و چک کنید،
• ویلچرهای مخصوصی را استفاده کنید که قابلیت شیبدارشدن دارند تا از این طریق، فشار وارده را کاهش داد،
• قسمت فوقانی تخت (جایی که سر قرار می گیرد) را بیش از 30 درجه ارتفاع دهید (بالا ببرید)،
• درصورت امکان از فرد بخواهید ورزش بالاتنه را روی ویلچر انجام دهد،
• پوست را تمیز و خشک نگه دارید،
• حتما ساعتی یک مرتبه موقعیت بدنی را تغییر دهید،
• تشک یا بالشتک مخصوص خریداری کنید تا حالت بدنتان به طرز مناسبی قرار گیرد،
• از مرطوب کننده پوست برای مراقبت از پوستتان استفاده نمایید،

درمان زخم بستر درجه 4:

درمان زخمهای فشاری درجه 4 به شرح ذیل است:

• حفظ رطوبت مناسب برای تسریع بهبودی
• پانسمان مناسب و برداشتن بافت عفونی یا مرده زخم
• محافظت از زخم بستر در برابر عفونت
• کاهش فشارهای ایجادشده توسط زخم بستر
• استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای درمان زخم بستر عفونی

در درمان زخم بستر (زخم فشاری) باید تغذیه مناسب و هیدراتاسیون را در اولویت قرار داد. درصورتی که زخم بستر به خودی خود بهبود نیابد، ممکن است لازم باشد که عمل جراحی انجام شود.

عوارض زخم بستر درجه 4:

• عفونت باکتریایی

عفونت باکتریایی جدی یکی از عوارض خطرناک زخم بستر درجه 4 است. برخی از باکتری ها می توانند نسبت به آنتی بیوتیک‌هایی که برای مبارزه با آنها استفاده می‌شوند، مقاومت پیدا کنند. ممکن است به دلیل تعداد بالای باکتری‌ها، بهبودی کامل پیدا نکند.

زخم بستر درجه 4 همچنین می تواند سبب ایجاد سلولیت شود. سلولیت نوعی عفونت باکتریایی پوست است که سبب تورم، قرمزی و دردناک شدن پوست ناحیه درگیر می شود. سلولیت می تواند به جریان خون یا غدد لنفاوی گسترش پیدا کند و در صورت عدم درمان، تهدیدکننده جان فرد باشد.

به علاوه، زخم بستر شدید درجه 4 می تواند سبب بروز عفونت های سیستمیک یا متاستاتیک شود.

این نوع عفونتهای جدی عبارتند از:

باکتریمی

اندوکاردیت

مننژیت

درمان این عفونتها دشوار بوده و می توانند کشنده باشند. درصورتی که زخم بستر به اندازه کافی پیشرفت کند ممکن است عفونت استخوان (استئومیلیت) یا مجاری سینوسی (جایی که زخم باز به داخل بدن نفوذ می‌کند) نیز رخ دهد.

• کلسیفیکاسیون بافت

کلسیفیکاسیون بافت یکی دیگر از عوارض محتمل زخم بستر درجه 4 است. این عارضه دردناک زمانی ایجاد می شود که کلسیم در بافت‌ها، انباشته ‌شده و سخت شود.

• عوارض و هزینه‌های مالی

اقامت در بیمارستان برای درمان زخم بستر درجه 4 می تواند هزینه‌های مالی فراوانی در پی داشته باشد.

اگر زخم بستر در مراحل اولیه درمان شود و از پیشرفت آن جلوگیری شود، می تواند درد و رنج گسترده‌ای را از بین برده، جان هزاران نفر را نجات دهد و هزینه‌های مربوط به درمان و مراقبت‌های بهداشتی را کاهش دهد.

پرسش‌های رایج مربوط به زخم بستر درجه 4