اسکار زخم چیست ، انواع اسکار یا جای زخم و نحوه از بین بردن
اسکار چیست؟
قسمتی از پوست که در آن بافت فیبروزی جایگزین پوست آسیب دیده شده، اسکار گفته می شود.
بافت اسکار شبیه به پوست سالم نیست، زیرا تمام ساختار های یک پوست سالم را ندارد.
اسکار زخم
اسکار نام های دیگری همچون زخمگاه نیز دارد.
زیرا اسکار بیشتر به دنبال انواع زخم ایجاد می شود نه آسیب های پوستی مانند خراشیدگی و ساییدگی سطحی.
پوست برای ترمیم و پر کردن زخم های باز، عمیق و بخشهایی که بافت نرم از دست رفته، نیاز به تکثیر و تولید کلاژن دارد.
نهایتا بافت سخت و اغلب برآمده ای در محل زخم ایجاد میگردد.
علت ایجاد اسکار
اسکار در واقع نتیجه فعالیت ترمیمی پوست و بخشی از روند طبیعی بهبود زخم است.
طی فرایند ترمیم پوست آسیب دیده در ناحیه زخم، سلول های پوستی شروع به ترشح مقدار زیادی کلاژن میکنند.
کلاژن یک پروتئین ساختاری است که به میزان زیادی در پوست یافت شده و موجب انسجام آن است.
انواع اسکار
اسکار را میتوان بر اساس معیارهای مختلفی دسته بندی نمود:
1- نوع زخم.
مانند اسکار زخم کلوئیدی، اسکار زخم هایپرتروفیک و اسکار زخم جراحی.
2- شکل اسکار.
اسکار ممکن است هم سطح با پوست یا گوشتی و برامده باشد.
3- رنگ اسکار.
بافت اسکار ممکن است هم رنگ پوست، تیره تر از پوست و یا بدون رنگ باشد.
4- اندازه اسکار.
اندازه اسکار به عمق و میزان آسیب پوستی بستگی دارد.
انواع اسکار بر اساس مجموع مواردی که ذکر شد عبارتند از:
1- اسکار معمولی.
2- اسکار آتروفیک.
3- اسکار هایپرتروفیک.
4- اسکار کلوئیدی.
5- اسکار انقباضی.
علائم اسکار
ظاهر اسکار به عوامل زیر بستگی دارد:
1- شکل زخم.
2- اندازه زخم.
3- عمق زخم.
4- میزان گردش خون در زخم.
5- رنگ پوست فرد.
6- ضخامت پوست فرد.
7- سن فرد.
اسکار معمولی
نسبتا نازک، کوچک، خطی و مسطح هستند.
در زخم های کوچک نسبتا سطحی احتمال تشکیل چنین اسکارهایی وجود دارد.
اسکار آتروفیک
در زخم هایی که بافت نرم از داده اند ایجاد میشود.
مسطح، سطحی و محدود به اپیدرم هستند.
معمولا پوست در این ناحیه تیره تر میشود.
اسکار آکنه و آبله مرغان از این دسته هستند.
اسکار هایپرتروفیک
بافت پوستی اضافه تشکیل میشود که معمولا کمتر از 4 میلی متر برآمده تر از سطح پوست است.
بر خلاف اسکار کلوئیدی، در اطراف و خارج از حاشیه زخم گسترش نمی یابد.
قرمز، ضخیم و برامده هستند.
اسکار هایپرتروفیک در هر نقطه از بدن میتواند تشکیل شود.
درمان اسکار هایپرتروفیک آسان تر از اسکار کلوئیدی است.
اسکار کلوئیدی
قرمز یا بنفش تیره هستند.
در اثر رشد تکثیر و بیش از حد سلولهای پوستی، معمولا بیش از 4 میلی متر برآمدگی دارند.
در کل ناحیه زخم گسترش یافته اند.
اسکارهای کلوئیدی به ژنتیک فرد وابسته هستند.
یعنی برخی افراد شانس بالاتری برای ایجاد اسکار کلوئیدی بعد از زخم شدن پوست خود دارند.
تشکیل اسکار کلوئیدی در برخی قسمت ها مانند لاله گوش، شانه، گونه و سینه احتمال بالاتری دارد.
احتمال عود کردن کلوئید پس از درمان بالاست.
اسکار انقباضی
این اسکارها نتیجه از دست رفتن یا کنده شدن قسمهای بزرگی از پوست هستند.
معمولا در سوختگی اتفاق می افتد.
ظاهر اسکار انقباضی معمولا منسجم و براق است.
از انجام حرکات را خصوصا اگر روی مفاصلی همچون زانو باشد ممانعت میکند.
جلوگیری از اسکار زخم
اقدامات مفید و همچنین مخربی وجود دارند که بر ریسک ایجاد اسکار و میزان آن موثرند.
بهترین روش کاهش ریسک اسکار، درمان و مراقبت جهت کاهش فعالیت ترمیمی پوست است.
راهکارهای زیر در این ارتباط موثر هستند:
1- بخیه کردن.
زخم های باز، عمیق و زخم هایی که دو لبه زخم از یکدیگر فاصله دارند، با بخیه کردن سریعتر ترمیم میشوند.
هرچه زخم سریعتر ترمیم شود، احتمال تشکیل اسکار کمتر است.
بخیه حتما باید زمانی که زخم تازه است انجام شود.
اگر مدت طولانی از ایجاد زخم گذشته باشد، ممکن است عفونت کرده و بخیه زدن امکان پذیر نباشد.
2- حفظ رطوبت زخم.
رطوبت یکی از عناصر مهم در سرعت بخشی به ترمیم پوست است. با استفاده از ژل مخصوص زخم را مرطوب نگاه داشته و روی آن را با پانسمان غیر چسبنده بپوشانید.
3- جلوگیری از عفونت زخم.
عفونت در زخم موجب هجوم سیستم ضد التهاب میگردد. بنابراین احتمال ایجاد اسکار گوشتی افزایش می یابد.
4- عدم توجه به تبلیغات.
تفکرات سنتی در خصوص ترمیم زخم ها وجود دارد که موثر بودن آنها اثبات نشده و حتی شاید خطرناک باشند. مثلا تاثیر ویتامین E در بهبود اسکار، هنوز اثبات نشده است.
5- ماساژ دادن زخم.
ماساژ دادن موجب کاهش سفتی در محل اسکار میشود.
6- دوری از نور خورشید.
در صورت تماس اشعه ماروا بنفش خورشید با اسکار، موجب تولید رنگدانه و تغییر رنگ ناحیه می شود. بنابراین بهتر است در معرض نور خورشید قرار نگیرید و یا از پوشش و ضد آفتاب مناسب در موضع استفاده کنید.
7- عدم استفاده زیاد از روشن کننده ها.
استفاده مقدار یا دفعات زیاد از روشن کننده ها نه تنها مفید نیست، بلکه با ایجاد حساسیت شدید، بهبود اسکار را کند می کند.
8- صبور باشید.
ترمیم آسیب های پوستی به زمان زیادی نیاز دارد. فاز ابتدایی ترمیم پوست 3 ماه طول می کشد. فاز دوم نیز 3 ماه و نهایتا یک سال پس از صدمه، اسکار شکل گرفته است اما پس از آن نیز همچنان تغییر می کند.
