تاثیر عسل برای زخم دیابتی
آیا عسل سبب التیام و بهبود زخم‌های دیابتی می‌شود؟
درمان زخم دیابتی با عسل | بازارطب
قرن‌هاست که عسل به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی‌ای که دارد، برای درمان سوختگی، جای جوش، زخم، و همچنین بهبود زخم‌های عفونی و غیرقابل التیام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده غذایی شیرین و چسبناک که توسط زنبورهای عسل و حشرات اینچنینی ساخته می‌شود، به درمان زخم‌های دیابتی و جلوگیری از قطع عضو کمک می‌کند.
عسل به عنوان یک ماده‌ی التیام‌دهنده‌ی زخم
بیماری دیابت می‌تواند سبب کندی بهبود زخم‌ها شود و اثربخشی درمان‌های مرسوم را دچار مشکل نماید. زخم‌هایی که بهبودی کندی دارند و به درمان پاسخ نمی‌دهند، بیشتر در معرض عفونت قرار دارند و این امر می تواند منجر به قطع پا یا ساق پای فرد شود. برخی عفونت‌ها حتی ممکن است نسبت به آنتی بیوتیک نیز مقاوم باشند. با این حال، پژوهش‌های علمی در حال بررسی و ایجاد یک رویکرد درمانی جدید با تکیه بر روش‌های درمانی قدیمی و باستانی هستند.
عسل از مدت‌ها پیش به عنوان یک داروی جایگزین برای درمان زخم‌ها و عفونت‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اهمیت عسل در پزشکی در برخی از قدیمی‌ترین متون پزشکی جهان نیز ثبت شده است.
خواص ضدباکتریایی عسل به دلیل فاکتورهای مختلفی که این ماده دارد، بسیار موثر است. از جمله‌ی این فاکتورها می‌توان به pH پایین، محتوای قند بالا و تولید پراکسید هیدروژن اشاره کرد که مانع از رشد میکروب‌ها می‌شود. این ترکیب شیمیایی زمانی ایجاد می شود که زنبورهای عسل، نوعی آنزیم را به شهد اضافه می‌کنند. عسل همچنین حاوی دفنسین است – نوعی پروتئین که توسط زنبورهای عسل تولید می شود و میکروب‌های موجود در عسل را از بین می‌برد. به همین دلیل می‌تواند درصورت استعمال برروی زخم‌ها نیز موثر واقع شود.
امروزه گزارش‌های علمی متعددی مبنی بر موفقیت‌آمیز بودن عسل برای درمان زخم‌های دیابتی منتشر شده است. در یک پژوهش که به بررسی نقش عسل در پانسمان زخم پای دیابتی می‌پرداخت، 172 بیمار مبتلا به زخم پای دیابتی عارضه‌دار و بهبودنیافته شرکت داشتند که زخم آنها با لایه‌ای ضخیم از عسل پانسمان شد. از این میان، تنها سه بیمار (1.75%) دچار عارضه‌ی قطع انگشت بزرگ پا شدند. دو بیمار نیز (1.1%) قطع عضو از قسمت زیر زانو داشتند که بر این اساس پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که عسل تاثیر قابل توجهی بر کاهش سرعت قطع عضو در بیماران داشته و بهبودی زخم را نیز تسریع می‌کند.
یک مقاله که در نشریه‌ی خدمات پزشکی سلطنتی (Royal Medical Services) به چاپ رسید شواهدی را ارائه کرد که نشان می‌داد پانسمان با عسل و محلول سالین تاثیر قابل توجهی برافزایش سرعت بهبود زخم پای دیابتی داشته و نیاز به قطع عضو را تا 50% کاهش می‌دهد.
عسل مانوکا که از شهد گل‌های سفید متمایل به صورتی گیاهان مانوکا به دست می‌آید، تاثیر بسزایی بر میکروب‌ها دارد. در مطالعه‌ای که در نشریه بین‌المللی زخم (International Wound Journal) چاپ شد، 63 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 که دارای زخم پای دیابتی نوروپاتیک بودند، در قالب دو گروه مورد بررسی قرار گرفتند. یکی از این گروه‌ها با پانسمان‌های آغشته به عسل مانوکا و گروه دیگر با پانسمان‌های عادی تحت درمان قرار گرفتند. هر بیمار به مدت 16 هفته و هفته‌ای یک مرتبه معاینه می‌شد. در بیماران گروه نخست، میانگین دوره‌ی بهبود 31 روز بود و 78.1% از زخم‌ها در هفته اول استریل شده بودند. در گروه دو، میانگین دوره‌ی بهبودی 43 روز بود و 35.5 درصد از زخم‌ها در هفته اول استریل شدند.
در مجموع 97% از زخم‌های بیماران گروه یک بهبود یافتند. حال آن که این آمار برای بیماران گروه دوم، 90% بود. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که استعمال عسل مانوکا یک روش درمانی موثر برای زخم پای دیابتی نوروپاتیک است که بهبودی را تسریع کرده و سبب ضدعفونی و استریل‌شدن سریع زخم می‌شود.
عسل و التیام زخم
عسل مملو از مواد مغذی مانند ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها، فروکتوز، ساکارز، اسیدهای آمینه و ترکیباتی است که نقش اساسی در بهبود زخم ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، این ترکیبات سبب تحریک رشد بافت و رگ‌زایی می‌شوند و بدین ترتیب بهبودی زخم را تحت تاثیر قرار می‌دهند. رگ‌زایی فرآیندی است که طی آن، رگ‌های خونی جدیدی از رگ‌های قبلی پدید می‌آیند و این امر سبب افزایش میزان اکسیژن و مواد مغذی در ناحیه‌ی زخم می‌شود.
عسل و التهاب
التهاب قسمتی طبیعی از مکانیسم دفاعی بدن در برابر آسیب و عفونت است، اما باید توجه داشت که التهاب طولانی مدت یا بیش از حد می‌تواند سبب کندشدن و اختلال در بهبود زخم دیابتی یا حتی بروز آسیب‌های بیشتر شود.
اسیدهای آلی موجود در عسل، فلاونوئیدها، قند طبیعی و مواد مغذی گیاهی همگی نقش اساسی در مبارزه با التهاب دارند. سرکوب التهاب زخم سبب کاهش اتساع عروق (گشادشدن رگ‌های خونی) می‌شود که متعاقبا احتباس مایعات و درد مرتبط با آن و همچنین تسریع بهبودی می‌شود.
در مقاله‌ای که در نشریه‌ی Complementary Therapies in Clinical Practice منتشر شد، پژوهشگران استعمال موضعی عسل را برای تسریع درمان زخم پای دیابتی و کمک به جلوگیری از قطع عضو بررسی کردند.
در این پژوهش، محققان چند سویه‌ی باکتریایی را از محل عفونت زخم پای دیاتی جمع‌آوری کردند. این نمونه‌ها در آزمایشگاه بیمارستانی پردازش و بررسی شده و 40 نوع مختلف باکتری از جمله E.coli و استافیلوکوکوس اورئوس جداسازی شدند. این باکتری‌ها در آزمایشگاه و با غلظت‌های مختلف عسل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از آن بودند که اثرات ضدباکتریایی عسل ارتباط مستقیمی با میزان غلظت آن دارد. عسل رقیق‌نشده سریع‌تر باکتری‌ها را از بین می‌برد. لازم به ذکر است که تمامی غلظت‌ها مختلف عسل، باکتری‌ها را ظرف مدت 24 ساعت از بین می‌برند.
