مضرات نمک یا میل شدید به آن
مضرات نمک و میل به آن
نمک طعم اعتیاد آوری دارد. مغز و بدن ما به شکلی طراحی شده که از نمک لذت می برد! شاید دلیل تکاملی این تمایل، وابستگی حیات به نمک است. در طول تاریخ مضرات نمک مشکل نبوده بلکه یافتن نمک طعام یک چالش بوده است. بنابراین تمایل به خوردن نمک یک مکانیسم حیاتی برای جستجو و مصرف آن بود. اما امروزه میانگین مصرف نمک در دنیا بسیار بالا رفته است. سازمان قلب آمریکا میزان مجاز مصرف نمک روزانه برای هر بزرگسال را ۱/۵ الی ۲/۴ گرم اعلام می داند. این مقدار تقریبا به اندازه یک قاشق چای خوری است. در حالی که بیشتر افراد در طول روز حداقل ۴/۳ گرم نمک دریافت می کنند. میل به نمک به جز جنبه تاریخی و تکاملی گاهی دلایل پزشکی متعددی نیز دارد.
دلایل میل به نمک
در دنیای تغذیه نمک از جمله مواردی است که مصرف آن مورد سرزنش است. امروزه دیگر کسی مشکل کمبود نمک ندارد. بلکه مضرات نمک و زیاده روی در مصرف آن دغدغه دنیای سلامت است. نمک برای بسیاری از فرایندهای ضروری بدن لازم است. مانند حفظ مایعات بدن، تنظیم الکترولیتی و کنترل عملکرد انقباض و انبساط ماهیچه ها از جمله عملکردهای نیازمند به نمک هستند. در ادامه با دلایل متعددی که منجر به میل به نمک میشوند آشنا خواهید شد.
از دست دادن آب بدن
بدن برای انجام عملکردهای حیاتی خود به حفظ مقدار معینی مایعات نیاز دارد. در صورتی که میزان آب بدن از حد نرمال کمتر باشد فرد تمایل به مصرف نمک پیدا می کند. علی رغم مضرات نمک این تمایل یکی از واکنش های طبیعی بدن برای وادار کردن شما به نوشیدن مایعات است. سایر نشانه های از دست رفتن آب بدن عبارتند از:
- سر درد
- سرگیجه
- عطش زیاد
- کاهش میزان ادرار
- پوست سرد یا خنک
- افزایش تعداد ضربان قلب
- انقباض یا گرفتگی ماهیچه ها
- تغییرات خلقی و حساسیت پذیری بالا
تعادل الکترولیت ها
همه ترکیبات حیاتی بدن درون محیط مایع قرار دارند. درون این مایع نیز بسیاری از یون ها و مولکول های معدنی به نام الکترولیت ها فعالیت می کنند. سدیم یکی از عناصر نمک طعام و از یون های فراوان در مایعات بدن است. عناصر دیگری همچون کلسیم، پتاسیم و منیزیم نیز به میزان و نسبت معینی در این مایعات یافت می شوند. هرگونه تغییر در این تناسب، تعادل الکترولیتی بدن را بر هم زده و علائمی به جای می گذارد:
- تشنج
- گیجی
- سردرد
- تهوع یا استفراغ
- حساسیت و نوسان خلق و خو
بیماری آدیسون
غدد آدرینال مسئول تولید برخی هورمون های حیاتی بدن هستند. بیماری آدیسون نادر بوده و منجر به کاهش تولید این هورمون ها می گردد. افراد مبتلا به آدیسون میل زیادی به مصرف نمک دارند. از دیگر نشانه های این بیماری می توان موارد زیر را نام برد:
- فشار خون پایین
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن بدون دلیل
- پوست رنگ پریده و سرد
- خستگی شدید یا کمبود انرژی
- اسهال طولانی مدت یا مداوم
- لکه های تیره پوستی خصوصا روی صورت
- زخم های پوستی داخل لپ در قسمت گونه
استرس
غدد آدرنال وظیفه ترشح هورمون کورتیزول را دارند. کورتیزول به کنترل فشار خون و پاسخ به استرس کمک می کند. پژوهش ها نشان داده اند که افرادی با سدیم بالا مقدار کمتری کورتیزول در مواجهه با استرس ترشح می کنند. میل به خوردن نمک ممکن است راهی برای واکنش بدن به شرایط استرس زا باشد.
سندرم بارتر
سندرم باتر مربوط به نوعی اختلال یا نارسایی کلیه است. افراد مبتلا به بیماری باتر نمی توانند سدیم را جذب کنند. هر مقدار سدیمی که بیماران بارتر مصرف می کنند با ادرار دفع می گردد. این بیماران با کاهش شدید و خطرناک سدیم خون مواجهه هستند. این سندرم در ابتدای تولد بروز می کند. برخی علائم شایع آن:
- یبوست
- سنگ کلیه
- فشار خون پایین
- کمبود وزن گیری
- ضعف یا گرفتگی ماهیچه
- احساس متوالی دفع ادرار
نمک در بارداری
زنان باردار معمولا در ماه های ابتدایی بارداری دچار اسهال و استفراغ می شوند. هر دو این عوارض منجر به کم آبی بدن می شود. همانطور که گفته شد میل به نمک واکنش بدن به از دست رفتن آب است. به دلیل مضرات نمک خصوصا در دوران بارداری در این مورد حتما با پزشک خود مشورت کنید.
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
برخی افراد ۵ الی ۱۴ روز پیش از قاعدگی مجموعه ای از علائم را تجربه می کنند. نوسانات خلقی، بی خوابی و تمایلات غذایی خاص از جمله این علائم هستند. برای برخی زنان این علائم بیش از حد معمول و آزار دهنده است. افرادی که PMS را تجربه می کنند عموما میل شدید و غیر قابل کنترلی به غذاهای قندی و پر نمک دارند.
مراقب مضرات نمک باشید
افزایش فشار خون تنها یکی از مضرات نمک است که برای کنترل آن داشتن دستگاه فشار سنج ضرورت دارد. بنابراین میل زیاد به خوردن نمک یا غذاهای شور را عادی تلقی نکنید. این تمایل به همراه سایر نشانه ها می تواند حاکی از یک وضعیت پزشکی یا حتی بیماری باشند. کلیه نشانه های خود را طی چند ماه یادداشت کنید. ممکن است تمایل به نمک در شما با نشانه های دوره ای همراه باشد. با مراجعه به دکتر و گزارش علائم خود به تشخیص کمک خواهید کرد. برخی تست ها نظیر بررسی الکترولیت ها یا آزمایش هورمونی نیز برای تشخیص کاربردی هستند.
