سندرم تونل مچ دست یا سندم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال حالتی است که در آن عصب اصلی دست (عصب مدیان) در ناحیه مچ دست تحت فشار قرار میگیرد.
عصب مدیان و چند تاندون، که توانایی مشت کردن دست را بر عهدهدارند، از کانال کوچکی که در مچ دست قرار دارند، میگذرند، تا به کف دست و انگشتان برسند. این کانال کوچک که از استخوان و لیگامان ها تشکیلشده است تونل مچ دست نامیده میشود. عصب مدین حس انگشت شست، اشاره، انگشت وسط و یکدوم انگشت حلقه (انگشتی که در آن حلقه ازدواج قرار میدهیم) و عضله شست را تأمین میکند. اما حس انگشت کوچک از اعصاب دیگری تأمین میشود. تحت فشار قرار گرفتن عصب مدیان میتواند موجب بیحسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در مچ دست شود. همچنین در سندرم تونل کارپال (سندرم تونل مچ دست) گاهی حس شوک الکتریکی در انگشتان شست، اشاره و انگشت وسط احساس میشود. در سندرم تونل مچ دست، درد، میتواند علاوه بر مچ و ساعد گاهی تا بازو و شانهها تیر بکشند.
شروع علائم دردناک سندرم مچ دست تدریجی است و هر زمانی در طول روز میتواند بروز کند. اکثر بیماران از درد در شب شکایت دارند، که میتواند فرد را از خواب بیدار کند، اما این درد در طول روز نیز مخصوصاً بعد از نگهداشتن اشیا با دست (مانند گوشی تلفن، کتاب، ابزار، رانندگی، کار با کیبورد و موس کامپیوتر) ایجاد میشود. که میتوان با تکان دادن و حرکت دستها از درد آن کاست.
علائم سندرم تونل مچ دست (کارپال) میتواند بهتدریج با مزمن شدن بیماری بدتر شده و حالت مداوم به خود بگیرد و موجب مشکلات جدیدی ازجمله افتادن مکرر اشیا از دست فرد بیمار به دلیل ضعف عصب و عضلات کف دست باشد. در موارد شدیدتر عضلات انگشت شست لاغر میشود.
علل ایجاد سندرم تونل مچ دست (سندرم تونل کارپال)
درد سندرم تونل مچ دست، به دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب اصلی دست یا عصب مدیان میباشد. ادم و التهاب سینوویوم، (بافت اطراف تاندونهای مچ دست) یا هر چیزی که موجب باریکتر شدن تونل مچ دست شود، میتواند موجب بروز این سندرم شده که این موارد شامل:
- صدمه، دررفتگی و یا شکستگی در ناحیه مچ دست، که میتواند فشار مضاعفی به عصب مدیان وارد کند و موجب تنگی شدید تونل مچ دست شود.
- بیماریهایی مانند دیابت (قند خون بالا)، روماتیسم مفصلی(آرتریت روماتوئید) و اختلالات هورمون تیروئید
- سیگار کشیدن (به دلیل کاهش جریان خون و اکسیژن رسیده به عصب)
- چاقی
- بارداری
- تغییرات هورمونی مانند یائسگی
عوامل خطر برای بروز سندرم تونل کارپال
اگر سندرم تونل مچ دست (کارپال) درمان نشود، میتواند موجب آسیب به عصب مدیان و اختلال در عصب دهی به عضلات دست شود. زنان به دلیل کوچکتر بودن قطر تونل مچ دست نسبت به مردان بیشتر مستعد ابتلا به سندرم تونل مچ دست هستند. اصولاً عوامل ارثی و ژنتیک نیز میتواند در بروز این سندرم مؤثر باشد. بیماریهای مزمنی مانند دیابت و اعتیاد به الکل خطر ابتلا به آسیب عصب مدیان را افزایش میدهد. شرایط التهابی در مچ دست مانند روماتیسم مفصلی و عفونت موجب فشار به عصب میشود. بارداری، چاقی، یائسگی، اختلالات تیروئید به دلیل حبس شدن آب در بدن موجب تنگی تونل نخاعی شده و بر روی عصب مدیان فشار وارد میکند، و خطر بروز سندرم تونل مچ دست را افزایش میدهد. بهطورکلی سندرم تونل مچ دست در دوران بارداری بعد از تولد نوزاد، خودبهخود رفع میشود.
فاکتورهای شغلی نیز در تخریب و تحریک عصب مدیان نقش مهمی بازی میکند. بهطور مثال استفاده طولانیمدت از کیبورد و موس کامپیوتر. افرادی که بهطور مرتب با ابزار ارتعاشی در طول کار خود استفاده میکنند. یا مرتباً مجبورند مچ دست خود را خم کنند مستعد ابتلا به سندرم تونل مچ دست هستند.
مشکل است که بگوییم فقط فاکتورهای شغلی باعث بروز این سندرم میشوند چون بروز این سندرم میتواند ناشی از چندین فاکتور باشد. اما در نظر گرفتن جوانب و اقدامات پیشگیرانه میتواند در هنگام کار در جلوگیری از آسیب جدی مهم باشد.
تشخیص
برای مشخص شدن اینکه شما مبتلابه سندم مچ دست هستید یا نه؟! پزشک با معاینه بالینی و پرسیدن شرححال، سابقه بیماریها و همچنین هرگونه فعالیت اخیری که ممکن است منجر به درد در مچ دست شود به تشخیص میرسد. آزمایشها خاصی مانند: آزمایشها خونی، نوار عصب و عضله میتواند به تشخیص کمک کند. اگر علائم سندرم تونل مچ دست خفیف باشد. شما قادر به درمان آن در منزل هستید:
- سعی کنید از کارهایی که موجب بیحسی و درد در مچ دستتان میشود، اجتناب کنید.
- بین فعالیتها، مچ دست خود را استراحت دهید.
- قرار دادن یخ بر روی مچ دست به مدت 10 تا 15 دقیقه هر یک یا دو ساعت
- پوشیدن آتل مخصوص مچ دست در شب و در صورت امکان در طول روز
- قرار دادن مچ دست در وضعیت خنثی (یعنی خم نشود)
در موارد پیشرفتهتر ممکن است نیاز به درمانهای دیگری باشد مانند
- فیزیوتراپی
- تزریق ایستروئید
- بلوکهای عصبی کمتر تهاجمی و پی آر پی (PRP)
- آزادسازی عصب با کمک سونوگرافی
- جراحی
مترجم و ویرایشگر : دکتر علی نقره کار (فلوشیپ فوق تخصصی درد)