زخم خشک سریعتر بهبود می یابد یا زخم مرطوب؟
زخم خشک سریعتر بهبود می یابد یا زخم مرطوب؟
رطوبت برای زخم بهتر است یا در معرض هوا بودن؟
در گذشته تصور بر این بود که پس از ایجاد زخم و بند آمدن خونریزی زخم با هوای آزاد بهبود می یابد. پس از قطع خون ریزی طی چند روز یک پوسته یا لایه نسبتا ضخیم و خشک روی زخم تشکیل می شود.در زخم های سطحی زیر این لایه مرده و نکروز شده پوست جدید در حال شکل گیری است. این پوسته یا حتی تاول های روی زخم به نوعی نقش محافظ را ایفا می کنند. کندن تاول و لایه روی زخم توصیه نمی شود. اما آیا خشک نگاه داشتن زخم بهتر است یا باید روی آن را با پماد، کرم یا پانسمان مرطوب نگاه داشت؟ در ادامه به تفاوت روند بهبود زخم خشک و زخم مرطوب می پردازیم.
بهبود زخم های بزرگ
همان طور که ذکر شد برای زخم های کوچک و سطحی تر خشک نگاه داشتن زخم مانع بزرگی برای بهبود نیست. اما خشکی زخم های وسیع، عمیق یا زخم روی مفاصل چطور؟ خشک بودن این انواع زخم دردناک بوده و موجب ناراحتی فرد می شود. خشکی زخم احتمال کشیدگی و پارگی پوست و لایه های مرده را افزایش می دهد. احتمال آسیب بیشتر، سوزش و عفونت نیز در زخم خشک بالاتر است. خشکی روی زخم روی مفصل مانند زانو یا آرنج در صورت خشکی قدرت حرکت مفصل را محدود می کنند. خشکی زخم احتمال بروز اسکار یا لک را نیز افزایش می دهد. گاهی زخم به دلیل تشکیل لایه سطحی ضخیم و خشک در حال بهبود به نظر می سد. ممکن است فرد به تصور ترمیم بهتر زخم را به حال خود رها کند. در حالی که در برخی موارد این زخم ها در داخل لایه های پوست نفوذ کرده و در حال گسترش هستند.
مرطوب کردن زخم خشک
در یونان باستان استفاده از عصاره گیاهان یا دانه ها،عسل و چربی حیوانی به عنوان ضماد روی زخم ها رایج بوده است. اگرچه در آن زمان اثر این کار از نظر علمی مشخص نبود. اما بنا بر تجربه ترمیم زخم ها با این روش سرعت بیشتری داشت. امروزه می دانیم که استفاده از این مواد به عنوان ضماد چه تاثیری بر درمان زخم دارد:
- ایجاد یک سد مقاوم به ورود میکروب های بیماری زا
- سرشار از ویتامین ها و عناصر فعال در بهبود زخم است
- برخی از آنها مانند عسل خاصیت ضدعفونی کنندگی داشته اند
- فراهم کردن محیط مرطوب روی زخم جهت فعالیت بهتر سیستم ترمیمی پوست
- مانع از چسبیدن پانسمان به زخم و منجر به کاهش درد هنگام تعویض آن می شود
دبریدمان زخم خشک
در زخم های که بافت نکروزه ضخیم روی آن ها ایجاد شده خصوصا زخم های عمیق برداشتن بافت مرده نه تنها به زخم آسیب نمی زند. بلکه منجر به افزایش خون رسانی، اکسیژن رسانی و سرعت ترمیم می شود. به این کار دبریدمان گفته می شود. جهت مطالعه بیشتر بر روی لینک مقابل کلیک کنید: دبریدمان زخم
روش رطوبت رسانی به زخم خشک
مرطوب نگاه داشتن زخم ها دو اصل مهم دارد:
- از محلول یا شوینده های قوی روی زخم استفاده نکنید
مانند یدین، سدیم هیدرو کلریت و پراکسید هیدروژن
این ترکیبات برای سلول ها سمی بوده و هرگز نباید روی زخم از آن ها استفاده کرد.
منجر به بروز عوارضی همچون سوختگی، سوزش، درد و خشکی زیاد زخم می شوند. - از داروهای موضعی یا پانسمان های مرطوب روی زخم کمک بگیرید
در طول فاز ترمیمی پوست سلول ها برای رشد و تکثیر نیاز به ویتامین و ریزمغذی هایی دارند.
این عناصر باید در محیط آبی و از طریق رطوبت به سطح زخم برسد.
نقش اگزودا در بهبود زخم
برخلاف تصور عموم اگزودا یا ترشحات زخم برای بهبود آن مفید هستند. سلول ها برای تقسیم و تکثیر باید با یکدیگر از طریق موادی که آزاد می کنند نظیر هورمون ها و پروتئین ها، در ارتباط باشند. این ارتباط فقط از طریق محیط آبی که ترشحات زخم فراهم می کنند امکان پذیر است. وجود برخی اجزای سیستم ایمنی بدن در اگزودا به مقابله علیه ارگانیسم های بیماری زا کمک می کند.
رطوبت مانع از تشکیل لایه ضخیم و مرده روی پوست خواهد بود. این لایه مسیر ورود درمان های موضعی به بافت آسیب دیده را اشغال می کند. در ابتدای مطرح شدن این تئوری نگرانی هایی مبنی بر افزایش احتمال عفونت زخم به دلیل رطوبت وجود دارد.
