درد معده و بیماری های مرتبط به آن

درد معده

درد معده و بیماری های مرتبط به آن

درد معده

معده یکی از قسمت های لوله گوارشی است که با ترشح اسید و آنزیم های اختصاصی یک مرحله از هضم مواد غذایی را انجام داده و ترکیب نهایی را برای جذب مواد مغذی در روده آماده می سازد. همچنین برخی از داروها در معده جذب می شوند. تقریبا همه ی افراد در طول زندگی خود درد معده را تجربه کرده اند. بیشتر اوقات این درد به نوع یا حجم مواد غذایی مصرف شده، آلودگی یا مسمومیت غذایی یا اعصاب مرتبط است. در چنین مواردی گاهی بدون درمان و به مرور درد بهبود می یابد. اما در برخی مواقع این درد ها شدید، مداوم، طولانی مدت، رو به پیشرفت و همراه با عوارض و نشانه های دیگری است که نیاز به پیگیری و درمان تخصصی دارند.

علائم و نشانه های درد معده

برای اینکه تشخیص دهید که درد ناشی از معده است یا نه علائمی از جمله موارد زیر به شما کمک می کنند:

  • تهوع
  • سوزش
  • استفراغ
  • تیر کشیدن
  • بوی بد دهان
  • خروج گاز معده
  • احساس طعم تلخی
  • احساس سوء هاضمه
  • بازگشت اسید به گلو یا داخل دهان

درد و ناراحتی بالاتر از شکم و مایل به سمت چپ قفسه سینه است. این درد گاهی تا دست یا کمر پیش می رود. در برخی موارد معده درد با درد قلب اشتباه گفته می شود. بنابراین بهتر است برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید.

علل درد معده

اگرچه معده یک ارگان منحصر به فرد در بدن است اما گاهی درد ناشی از قسمت های دیگر نزدیک به آن برای مثال درد مری و دوازدهه (ابتدای روده باریک) به صورت درد معده حس می شود. در واقع مشکلات سه ناحیه اصلی مرتبط با درد معده عبارتند از:

  • قست انتهایی لوله گوارشی
  • قسمت ابتدایی لوله گوارشی
  • ترکیب بخش ابتدایی و انتهایی دستگاه گوارش

انجام تست های خون، ادرار، عکس برداری و آزمایشات مختلف دیگر برای تشخیص دقیق علت درد نیاز است. در این مطلب به توضیح علل درد معده مرتبط با مشکلات بخش ابتدای دستگاه گوارش می پردازیم.

زخم پپتیک

زخم پپتیک اصطلاحی است که برای ایجاد یک سوراخ در دیواره معده به کار می رود. علائم آن متنوع بوده و عموما شامل درد انقباضی معده، سوزش، سوء هاضمه، تهوع، استفراغ و خروج گاز از معده می شود. بیشتر زخم های پپتیکی توسط یک باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شوند. این باکتری در حالت طبیعی در معده وجود دارد اما در برخی به دلایل متعدد ممکن است شروع به ازدیدا و تکثیر کرده و منجر به سوراخ شدن دیواره معده شود. مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نیز علت دیگر زخم معده است. مصرف این داروها به مدت طولانی یا در دوز بالا با و از بین بردن غشا موکوسی محافظ دیواره معده باعث سوراخ شدن آن توسط اسید معده می شود.

التهاب معده (گاستریتیس)

گاستریت واژه علمی است که برای التهاب معده به کار می رود. گاستریت شامل طیف گسترده ای از مشکلات در اثر عوامل متعددی همچون مصرف الکل و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی است. در برخی موارد نیز علت آن مشخص نیست. به غیر از درد در قسمت بالای شکم که می تواند محدود به همان ناحیه یا به صورت درد تیز منتشر باشد دیگر علائم گاستریت عبارتند از:

  • تهوع
  • استفراغ
  • احساس نفخ
  • کاهش اشتها
  • زود سیر شدن

فلج معده (گاستروپارزی)

در این شرایط زمان تخلیه محتویات معده به روده باریک طولانی می شود. فلج معده یکی از عوارض ابتلا به دیابت یا نوروپاتی  است که به آن معده دیابتی نیز گفته می شود (برای مطالعه بیشتر کلیک کنید: معده دیابتی). اما ممکن است بدون ابتلا به بیماری زمینه ای خاصی نیز رخ دهد. به جز معده درد منتشره یا درد انقباضی معده سایر علائم آن شامل موارد زیر است:

  • تهوع
  • احساس پری معده
  • استفراغ پس از مصرف غذا
  • در موارد شدید فرد کاهش وزن دارد

التهاب مری

مری مجرایی است که از طریق آن غذای مصرفی از دهان به معده منتقل می گردد. در انتهای مری دریچه ای وجود دارد که مانع از بازگشت اسید معده به آن می شود. مری به دلایل زیر دچار تورم و التهاب می شود:

  • آلرژی
  • عفونت (مثلا توسط باکتری کاندیدا یا ویروس هرپس)
  • مصرف برخی داروها (مثلا آنتی بیوتیک کلیندامایسین یا آسپرین)

علاوه بر احساس سوزش و درد در بخش بالایی شکم، فرد مبتلا ممکن است دچار مشکل در بلع و یا درد هنگام بلع باشد.

رفلاکس | رفلکس معده | رفلکس اسید معده

به معنای بازگشت اسید معده به مری است که موجب احساس سوزش شدید در سینه یا گلو می شود. استفراغ یا بازگشت غذا به داخل گلو و دهان، مشکل بلع، درد معده، عصبانیت، سرفه یا احساس وجود یک توده در گلو از علائم دیگر این عارضه گوارشی است.

سنگ صفرا

سنگ صفرا ناشی از تشکیل کریستال از شیره صفرا است. این کریستال ها در صورت چسبیدن به هم بزرگ شده و با بستن مجرای صفرا منجر به ایجاد دردهای تیز و تیر کشنده در قسمت بالا و سمت راست شکم می شوند. مشکلات دیگر مرتبط با کیسه صفرا همچون التهاب پانکراس یا التهاب کولون هستند که درد و سایر علائم آن را وخیم تر می کنند.

التهاب پانکراس یا پانکراتیت

پانکراس ارگانی است که از عملکردهای آن می توان به ترشح انسولین برای تنظیم قند خون و ترشح آنزیم های هضم کننده چربی اشاره نمود. سنگ صفرا و مصرف الکل دو عامل عمده التهاب پانکراس هستند. پانکراتیت موجب درد در قسمت بالایی شکم می شود.

بیماری سلیاک

سلیاک نوعی بیماری خود ایمنی است که در افراد مبتلا منجر به حمله ی سیستم ایمنی علیه سلول های روده کوچک به دنبال مصرف گلوتن می شود. درد شکم، اسهال، کاهش وزن و افزایش گاز شکمی از نشانه های سلیاک هستند.

عدم تحمل لاکتوز

بدن فرد مبتلا آنزیم های لازم برای تجزیه و هضم لاکتوز (قند موجود در شیر) را به اندازه کافی یا به هیچ میزان تولید نمی کند. افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز معمولا بلافاصله پس از مصرف لبنیات اسهال، گاز و نفخ شکم را تجربه می کنند.

دردهای گوارشی هشدار دهنده

در برخی موارد مراجعه فوری و  پیگیری پزشکی بسیار حیاتی و ضروری است. علائمی که باید جدی گرفته شوند:

  • درد قفسه سینه
  • یبوست شدید یا مداوم
  • سرگیجه و یا احساس غش کردن
  • استفراغ کردن خون یا محتویات تیره
  • درد یا تورم ناگهانی اطراف ناحیه مبتلا به فتق
  • مشکل در بلع کامل غذا یا آب و نگهداری در معده
  • مدفوع تیره، همراه با رگه های خونی و یا رنگی بین سیاه و قرمز
بازارطب