انواع عوارض استوما

پوست اطراف استوما

استومی عمل جراحی ست که طی آن استوما روی پوست تشکیل میشود.
استوما هیچ پایانه عصبی ندارد بنابراین نسبت به درد حساس نیست.
با این حال برخی عوارض استوما رایج بوده و مراقبت دقیق از استوما را الزامی میسازند.
این عوارض ممکن است بلافاصله بعد از دوره جراحی، ۳۰ روز پس از جراحی یا دیرتر ایجاد شوند.
بلافاصله پس از جراحی ظاهر استوما، قرمز، مرطوب و براق است.
۶ الی ۸ هفته اول تورم در استوما طبیعی است.
استومای مثانه سالم صورتی یا بی رنگ، متورم، مرطوب و براق است.
استوما معمولا بعد از ۶ الی ۸ هفته کاهش سایز داشته و یک سوم سایز قبلی خواهد شد.
بنابراین طی دوره کاهش تورم و سایز استوما، نیاز به بررسی آن و در صورت لزوم تغییر سایز کیسه است.
در صورت تشخیص زودهنگام مشکلات استوما و اطراف آن میتوان بدون مداخله تهاجمی همچون جراحی آن را درمان کرد.
مشکلات استوما از انواع ساده تا انواعی که نیاز به درمان اورژانسی و جراحی دارند متغیر هستند.
تشخیص نوع استوما و نوع درمان مورد نیاز اهمیت فراوانی دارد.

مشکلات پوست اطراف استوما

هریک از انواع عوارض استوما ممکن است پیشرفت کرده و موجب ایجاد عارضه ای دیگر شوند.

فتق استوما

فتق یکی دیگر از عوارض استوما است که اطراف استوما ایجاد میشود.
روده داخل حفره یا ماهیچه شکمی کشیده شده، اطراف استوما متورم به نظر میرسد.
فتق اطراف-استوما یک فتق برشی در ماهیچه شکمی بوده، که برای خارج کردن روده از دیواره شکمی ایجاد شده است.
فتق پیش استومایی ممکن است اطراف استوما را به طور کامل یا نسبی احاطه کرده باشد.
این مشکل هر زمان بعد از جراحی قابل ایجاد است. اما معمولا در دو سال اول پس از جراحی اتفاق می افتد.
چاقی، عفونت، سرفه شدید از جمله ریسک فاکتورهای فتق استوما هستند.

ترومای استوما

در صورت آسیب استوما که معمولترین آن پارگی استوما است ایجاد میشود.
پارگی معمولا به دلیل استفاده از کیسه یا لباس پوشیدن ایجاد میگردد.
احتمال آسیب استومای کمربندی در اثر کمربند لباس یا کمربند محافظ کیسه امکان پذیر است.

نشانه های تروما عبارتند از:
خروج خون به رنگ قرمز روشن.
یک برش قابل مشاهده.
تغییر رنگ خطی زرد/سفید.
پارگی ممکن است خود به خود بهبود یابد.
در صورتی که عامل تروما کیسه استومی بود، از عدم برخورد استوما و کیسه اطمینان حاصل نمایید.
معمولا اعمال فشار مستقیم موجب بهبود خونریزی میشود. اما در صورت ادامه خونریزی، بیمار را جهت درمان به کلینیک یا اورژانس منتقل کنید.

پارگی مخاطی استوما

زمانی که استوما از پوست ناحیه اتصال بین پوست و روده جدا شود، پارگی ایجاد می گردد.
این نوع از عوارض استوما، معمولا در فاصله کوتاهی از جراحی ایجاد میشود و میتواند منجر به شرایط پیچیده دیگری مانند عفونت، التهاب صفاقی و تنگی مجرای استوما شود.
ناحیه پاره شده ممکن است اطراف استوما یا بخشی از آن باشد.
پارگی ممکن است سطحی یا عمیق باشد.
اولین نشانه پارگی سرد شدن ناحیه است.
برای درمان این عارضه، از مراقبت های مخصوص زخم پیروی کنید.
جذب ترشحات، کاهش بافت های مرده و استفاده از پانسمان مناسب از آن جمله اند.
نوع پانسمان پارگی استوما، وابسته به عمق و میزان ترشحات آن است.
برای کاهش تعداد دفعات تعویض کیسه بهتر است از کیسه های دو تکه استفاده نمایید.
اگر پارگی عفونی شده، بگذارید ترشحات آن توسط کیسه جمع شود.
از کیسه های کانوکس استفاده نکنید چون احتمال آسیب مضاعف به اتصالات مخاطی دارند.

علل پارگی مخاطی استوما عبارتند از:
۱- سوء تغذیه
۲- استروئید درمانی
۳- دیابت
۴- عفونت
۵- رادیوگرافی ناحیه شکمی
۶- انقباض یا سفتی خط بخیه

نکروزه شدن استوما

جریان خون و اتصال بافتی برای سلامت استوما ضروری هستند. بنابراین کاهش گردش خون موجب نکروزه شدن استوما میشود.
استوما در اثر نقص گردش خون وریدی یا سرخرگی احتمال ایجاد دارد.
علت اصلی نکروزه شدن استوما به روند جراحی باز میگردد.
مانند سفت بستن یا بریدن بیش از حد حلقه روده ای، یا سیستم رگی که خون را به روده میرساند.
سایر عوامل موثر در ایجاد این عارضه عبارتند از: نقص گردش خون، آمبولی و تورم شدید.
نکروزه شدن استوما عموما در ۵ روز پس از جراحی اتفاق می افتد.
استوما بیرنگ به نظر میرسد یا به کبود، بنفش تیره، قهوه ای، سیاه یا قرمز تیره تغییر رنگ میدهد.
مخاط استوما ممکن است سفت و خشک شده باشد.
استومای نکروزه بوی بدی میدهد.
سایر عوارض مرتبط با نکروزه شدن استوما شامل پارگی مخاط، سفتی استوما، التهاب صفاقی و فرو رفتن استوما هستند.
نکروزه شدن سطحی را با دبرید زخم و مراقبت های پس از آن میتوان برطرف کرد.
اگر لایه زیرین نیز درگیر شده باشد جراحی الزامی است.
استفاده از کیسه های دو تکه پیشنهاد میشود.
ممکن است نیاز به تعویض سایز مداوم کیسه باشد.

افتادگی استوما (پرولاپس)

پرولاپس استوما یکی دیگر از عوارض استوما است که در اثر حرکت استوما از مکان صحیح خود رخ میدهد.
این عارضه در کلستومی انتقالی لوپی شایع تر است.
طول و سایز استومای پرولاپس شده افزایش پیدا میکند.
این عارضه احتمالا با فتق و فرورفتن استوما در ارتباط است.
علل پرولاپس استوما عبارتند از: بزرگ بودن دهانه دیواره شکمی، چاقی، بارداری و کمبود توده عضلانی.
تا زمانی که بیمار از درد شکایتی ندارد، مشکل گردش خون ندارد، یا نشانه های انسداد روده را نشان نداده، درمان مراقبتی ساده کافی است.
استفاده از کمربند و محافظ استوما میتواند مفید باشند.
استومای پرولاپس شده، معمولا نیاز به کیسه با دهانه بزرگتری دارد.
برخی پزشکان از کمپرس سرد روی استوما استفاده میکنند.
همچنین برخی قرار دادن یک قطعه قند را پیشنهاد میکنند که ترشحات استوما را جذب کرده و تورم را کاهش میدهد.

فرو رفتن استوما

بهترین فرم استوما ۵/۲ سانتی متر بیرون زده است.
فضای داخلی روده در سطح مرکز یا نوک استوما قرار دارد تا مایعات و مواد خروجی را مستقیما به داخل کیسه استوما هدایت کند.
در این عارضه استوما حدود نیم سانتی متر از سطح پوست به داخل فرو رفته و مقعر است.
فرو رفتگی ممکن است در کل استوما یا فقط در بخشی از آن ایجاد شود.
علل معمول فرورفتن استوما کشیدگی روده یا چاقی است.

فرورفتگی استومی بلافاصله پس از جراحی به دلایل زیر اتفاق می افتد:

• کاهش جریان خون
• چاقی
• سوء تغذیه
• زود درآوردن محافظ استوما در استومی لوپی
• تنگی مجرا
• استوما داخل چروک های پوستی
• ضخامت دیواره شکمی

فرورفتن استوما با فاصله از جراحی معمولا نتیجه اضافه وزن یا چسبندگی است.
این عارضه در ایلئوستومی شایع تر است.
درمان رایج این عارضه استفاده از سیستم کیسه کانوکس و کمربند استوما می باشد.

انقباض استوما

به معنای تنگ شدن استوما یا لومن آن است. این وضعیت ممکن است در پوست یا سطح استوما ایجاد شود.
انقباض استوما میتواند کامل یا نسبی باشد.
نتیجه این عارضه، کاهش میزان ادرار و کاهش خروج ادرار از استوما است.
علائم آن شامل انقباضات شکمی، اسهال و افزایش نفخ است.

علل انقباض استوما عبارتند از:

• هیپرپلازی
• چسبندگی
• عفونت خونی
• التهاب اطراف استوما
• هایپر کراتوزیس
• تکنیک جراحی
• بیماری Crohn، که یک بیماری التهابی روده است.

فیستول استوما

یک مجرا در اطراف استوما ایجاد میشود. علت ایجاد فیستول، التهابات شکمی یا اتصال ناقص حین جراحی است.
نشانه فیستول استوما، ایجاد مجرای غیر طبیعی بین استوما یا روده و پوست اطراف استوما است.
همچنین خروج مایع دفعی از مجرای دیگری غیر از استوما نشانه فیستول است.
فیستول موجب میشود کیسه استومی در جای خود ثابت نشود.