آسیب عصبی چیست و چه عواملی دارد؟

درد و آسیب عصبی

سیستم عصبی در تمام فعالیت های بدنی از تنفس تا حس و تحرک نقش دارد. آسیب به این سیستم منجر به اختلال در عملکرد بدن شده و می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

بخش های مختلف سیستم عصبی

سیستم عصبی در بدن به سه دسته تقسیم بندی می شود که در ادامه توضیح داده شده است.

سیستم عصبی خودمختار

این بخش فعالیت های ارادی یا نیمه ارادی بدن مانند تپش قلب، فشار خون، هضم غذا و تنظیم دمای بدن را به عهده دارد.

سیستم عصبی حرکتی

این بخخش حرکات و واکنش های بدن را کنترل می کند. فعالیت اعصاب حرکتی با انتقال پیام از مغز و نخاع به عضلات صورت می گیرد.

سیستم عصبی حسی

عصب های حسی از سطح پوست و عضلات به نخاع و مغز کشیده شده اند تا اطلاعات حسی مانند درد را به اعصاب مرکزی منتقل کنند.

نشانه های آسیب عصبی

با آسیب در بخشی از اعصاب بدن طیف گسترده ای از علائم ایجاد می شوند که بر اساس میزان و محل آسیب متفاوت هستند. البته در برخی موارد ممکن است نشانه های آسیب به دو سا هر سه بخش سیستم عصبی را نشان دهد.

علائم آسیب اعصاب خودمختار

یبوست
تعریق خیلی زیاد
اختلال عمکرد مثانه
نقص عملکرد جنسی
و یا تعریق خیلی کم
احساس سبکی در سر
خشکی چشمم و دهان
ناتوانی در احساس درد در قفسه سینه

علائم آسیب اعصاب حرکتی

فلج
ضعف بدنی
آتروفی (بدشکلی) عضلات
گرفتگی ناگهانی ماهیچه

آسیب اعصاب حسی

درد
سوزش
حساسیت
مشکل در تشخیص موقعیت
مور مور یا سوزن سوزن شدن بدن

علل درد و آسیب عصبی چیست؟

بیش از ۱۰۰ نوع آسیب عصببی مختلف وجود دارد که هریک نشانه ها و درمان های متفاوتی دارند. ریسک این آسیب ها با افزایش سن یا در اثر برخی جهش های ژنتیکی ارثی و مادرزادی افزایش می یابند. برخی بیماری مانند دیابت نیز فرد را مستعد آسیب به سیستم عصبی می کنند. به طوری که حدود ۷۰% از بیماران دیابتی مبتلا به نوعی اختلال عصبی هستند. در ادامه کامل تر به دلایل زمینه ساز آسیب سیستم عصبی بدن می پردازیم.

بیماری های خود ایمنی یکی از عوامل آسیب به اعصاب

انواع مختلفی از بیماری های خود ایمنی به درد و اختلال در سیستم عصبی منجر می شوند.

لوپوس
التهاب روده ای
سندرم گیلین-بره
میاستنی گراویس
مولتیپل اسکلروزیس

سرطان

سرطان به دلیل مختلفی می تواند به اعصاب آسیب بزند. مثلا فشار توده ی سرطانی به بافت های اطراف یا کاهش شدید برخی عناصر در بدن به دلیل سوء تغذیه ناشی از سرطان که می تواند منجر به اختلال در فعالیت های سیستم عصبی شود. از این گذشته درمان های سرطان مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی نیز علاوه بر سلول های سرطانی به سلول های سالم نیز آسیب می زنند.

حوادث

هر نوع آسیب ناشی از فشار یا حوادث که باعث اعمال فشار زیاد به اعصاب بدن شود درد و آسیب عصبی ایجاد می کند. تصادفات، بریدگی های عمیق، شکستگی و تونل کارپال از این دسته آسیب ها هستند.

دیابت

بیش از ۷۰% مبتلایان به دیابت نوعی آسیب عصبی را تجربه می کنند که نوروپاتی دیابتی نام دارد. نوروپاتی خطرات متعددی برای این بیماران به دنبال دارد. به دلیل کاهش حس در پاها افراد دیابتی به موقع متوجه زخم یا آسیب در پای خود نشده و عفونت و حتی قطع پای دیابتی می تواند از عوارض آن باشد. به همین دلیل توصیه می شود که مبتلایان به دیابت دائم پاهای خود را بررسی کرده و از کفش و جوراب دیابتی جهت محافظت هرچه بیشتر پوست پا استفاده کنند. یکی از عوارض نوروپاتی دیابتی زخم عروقی است که در لینک زیر میتوانید درباره آن بیشتر بخوانید.

بیشتر بخوانید > زخم عروقی

آسیب عصبی ناشی از عوارض جانبی داروها

عوارض جانبی برخی داروهای شیمی درمانی یا داروهای خاص HIV می تواند به آسیب در اعصاب منجر گردد. همچنین ورود برخی مواد شیمیایی مانند آرسنیک و جیوه به بدن آسیب جدی به سیستم عصبی وارد می کند.

بیماری های سیستم عصبی حرکتی

سلول های عصبی (نورون) حرکتی در مغز و نخاع قرار گرفته اند و عملکرد آنها ارسال دستور حرکتی به عضلات است. برخی بیماری ها به طور خاص این نورون ها را تحت تاثیر قرار داده و موجب اختلا حرکتی می شوند. بیماری هایی همچون ALS منجر به تخریب پیش رونده ی سلول های عصبی و فلج شدن بیمار می شوند.

کمبود مواد مغذی

برخی عناصر همچون ویتامین B6 و B12 برای عملکرد طبیعی سیستم عصبی ضروری هستند. کمبود شدید این ترکیبات باعث اختلال عملکرد سلول های عصبی می شود. احساس سوزش و خستگی مفرط از جمله علائم عمومی این کمبود است. افرادی که بخشی از معده یا روده خود را برداشته اند یا الکل مصرف می کنند، به دلیل کاهش یا عدم جذب، در معرض کمبود شدید این دو ویتامین قرار دارند.

بیماری عفونی و آسیب عصبی

برخی بیماری های عفونی خاص سیستم عصبی بدن را تحت تاثیر قرار می دهند:

HIV
هپاتیت C
بیماری لایم
ابتلا به ویروس هرپس

آسیب عصبی چگونه درمان می شود؟

در بسیاری موارد این آسیب ها به طور کامل قابل درمان و بازگشت پذیر نیستند. اما روش هایی برای کاهش علائم و بهبود عملکرد فرد وجود دارد. مهم ترین مرحله درمان علت زمینه ای این نوع آسیب ها است. برخی از این درمان ها عبارتند از: