علایم سیاتیک علل و درمان آن
آیا این درد سیاتیک است؟
همان درد کمری است که به دلیل اشکال در عصب سیاتیک ایجاد می‌شود.عصب سیاتیک عصب بزرگی است که از قسمت تحتانی کمر به سمت پاها می‌رود. وقتی به آن صدمه یا فشاری ایجاد می‌شود موجب درد در ناحیه تحتانی کمر شده که به لگن ،باسن و پاها انتشار می‌یابد. بالغ بر 95 درصد دردهای سیاتیک بدون جراحی باز بهبود می‌یابد.
علائم سیاتیک
شایع‌ترین علامت سیاتیک درد تحتانی ناحیه کمر است که به لگن، باسن، یک و یا هر دو پا انتشار می‌یابد. معمولا درد به یک پا انتشار دارد و با نشستن ، سرفه و عطسه بدتر می‌شود.گاهی هم بیمار در پاها احساس کرختی، ضعف و مورمور می‌کند. معمولا علائم به‌طور ناگهانی بروز کرده و می‌توانند طی روزها و هفته‌ها بیمار را درگیر کنند.
سیاتیک یا کمردردهایی با علل دیگر؟
بالغ بر 85 درصد از افراد در طول زندگی خود انواعی از کمردرد را تجربه می‌کنند. اما این کمردردها همیشه به دلیل درگیری عصب سیاتیک نیست. در بسیاری از موارد احساس درد کمر نتیجه اسپاسم عضلانی است. دردهای سیایتک دردهای انتشاری از ناحیه کمر و پاها هستند که حتی خود را به شکل گرفتگی عضلات پا نشان می‌دهند و برای روزها بیمار از این درد رنج می‌برد.
چه کسانی در معرض ابتلا به دردهای سیاتیکی هستند؟
سنین شایع ابتلا به درد سیاتیکی سنین 30 تا 50 سال است. زنان در طول زندگی خود به دلیل بارداری و فشار رحم به عصب سیاتیک احتمال ابتلای بیشتری به دردهای سیاتیک دارند. دلایل دیگر ایجاد درد سیاتیک شامل بیرون‌زدگی دیسک و تغییرات تخریبی مفاصل می‌باشند.
علل- فتق دیسک
شایع‌ترین علت سیاتیک، فتق یا بیرون‌زدگی دیسک کمر می‌باشد. دیسک، مانند بالشتکی میان مهره‌های شما قرار دارد این دیسک‌ها با افزایش سن ضعیف‌تر شده و مستعد آسیب هستند.گاهی اوقات قسمت مرکزی دیسک که قوام ژله‌ای دارد به سمت لایه خارجی دیسک فشار وارد کرده و طبیعتاً موجب فشار به ریشه‌های عصبی سیاتیک می‌گردد. از هر 50 نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار بیرون‌زدگی دیسک می‌شود و بالغ بر یک چهارم آن‌ها مبتلا به درد سیاتیک شده که شش هفته به طول می‌انجامد.
علل-تنگی کانال نخاعی
تغییرات فرسایشی و تخریبی مهره‌ها می‌تواند موجب تنگی کانال نخاعی شده که به‌اصطلاح به آن تنگی کانال می‌گویند .این تنگی موجب فشار به عصب‌های سیاتیک می‌شود. تنگی کانال در سنین بالای 60 سال شیوع بیشتری دارد.
علل- تومورهای نخاعی
در موارد بسیاری درد سیاتیک می‌تواند به دلیل رشد تومور داخل یا اطراف طناب نخاعی یا عصب سیاتیک باشد. وقتی تومور رشد می‌کند ممکن است بر روی اعصابی که از نخاع نشات می‌گیرند فشار وارد کند.
علل – سندروم پیریفورمیس
پیریفورمیس عضله ایست که در عمق باسن قرار دارد. این عضله از ناحیه کمر شروع‌شده و تا استخوان ران ادامه دارد و به‌طور مستقیم از روی عصب سیاتیک می‌گذرد. اگر این عضله دچار گرفتگی یا اسپاسم شود می‌تواند بر روی عصب سیاتیک فشار وارد کرده و موجب درد سیاتیک گردد. سندروم پیریفورمیس در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد.
علل-کیف جیبی می‌تواند موجب سندروم پیریفورمیس شود
شاید شما به خیلی چیزهایی که موجب درد کمر می‌شوند آگاهی نداشته باشید. مثلاً قرار دادن کیفی جیبی در جیب پشت شلوار موجب ایجاد سندروم پیریفورمیس می‌شود. این فشار مزمن روی عضله پیریفورمیس به دلیل فشار کیف در جیب عقب موجب آسیب رسیدن به عصب سیاتیک می‌شود. شما می‌توانید با قرار دادن کیف جیبی خود در جیب جلو از بروز این مشکل جلوگیری کنید.
علل – التهاب مفصل ساکروایلیاک (مفصل لگنی)
این مفصل در محل اتصال کمر به لگن قرار دارد که می‌تواند موجب درد در باسن‌ها و قسمت تحتانی کمر شود که به یک یا هر دو پا تیر می‌کشد. درد ممکن است با ایستادن یا بالا رفتن از پله‌ها بیشتر شود. التهاب مفصل ساکروایلیاک می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آرتریت، ضربه، حاملگی یا عفونت باشد.
علل – ضربه یا عفونت
از علل دیگر درد سیاتیک شامل التهاب عضله، عفونت یا ضربه از قبیل شکستگی مهره‌ها باشد. به‌طورکلی هر حالتی که عصب سیاتیک را تحریک کند یا فشاری به آن وارد آورد می‌تواند علت ایجاد درد عصب سیاتیک باشد. در بعضی از موارد هیچ دلیلی برای ایجاد درد سیاتیک تشخیص داده نمی‌شود.
تشخیص درد سیاتیک – معاینه
برای تشخیص اینکه شما درد سیاتیک دارید یا نه ابتدا پزشک شما سؤالاتی راجع به چگونه شروع شدن و محل دقیق درد می‌پرسد. سپس پزشک از شما می‌خواهد روی پنجه‌ها و سپس روی پاشنه‌ی پایتان راه بروید، یا پای خود را بدون اینکه زانوهایتان خم شود بالا بیاورید. این تست‌های عضلانی یا تست‌های دیگر به پزشک شما در تشخیص دردهای سیاتیکی از دردهای غیرسیاتیکی کمک می‌کند.
تشخیص درد سیاتیک – تصویربرداری(MRI)
ممکن است پزشکتان دستور اقدامات تصویربرداری، از جمله MRI را بدهد تا اطلاعات دقیق‌تری درباره محل و تحریک عصب سیاتیک به دست بیاورد. MRI می‌تواند طرز قرارگیری دیسک‌های بین مهره‌ای، تاندون‌ها و عضلات را نشان دهد. سی‌تی‌اسکن نیز با تزریق ماده رنگی می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره نخاع و اعصاب اطراف نخاعی به پزشک بدهد. تعیین علت تحریک عصب سیاتیک در انتخاب نوع درمان بسیار کمک‌کننده است. عکس ساده کمر فقط می‌تواند بیماری‌های استخوانی کمر را نشان دهد و قادر نیست که درگیری‌های عصبی و عضلانی را به پزشک نشان دهد. بنابراین در این موارد عکس ساده کمر زیاد کمک‌کننده نیست.
بیشتر بخوانید > درد سیاتیک
عوارض ناشی از درگیری عصب سیاتیک
اگر شما دچار بی‌اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع شدید سریعاً با پزشکتان تماس بگیرید. بروز بی‌اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع یک اورژانس پزشکی است و احتیاج به عمل جراحی فوری برای جلوگیری از آسیب دائمی به نخاع دارد.
درمان درد سیاتیک – گرما و سرما
برای کاهش درد سیاتیک در منزل راه‌هایی وجود دارد که از جمله گرم کردن با یک بالشتک گرم و سرد کردن با یک کیسه یخ می‌باشد که می‌تواند مفید باشد. گرما یا سرما را هر دو ساعت برای تقریباً 20 دقیقه به کار ببرید.
درمان درد سیاتیک – دارو درمانی
اغلب مسکن‌ها می‌توانند بهبود موقتی در درمان درد سیاتیک ایجاد کنند. استامینوفن و داروهایی از قبیل آسپرین ایبوپروفن ناپروکسن می‌توانند مفید باشد. ممکن است پزشک شما استرویید داخل عضلانی نیز تجویز کند که می‌تواند در بهبود موقت درد مؤثر باشد.
درمان درد سیاتیک – فعالیت و ورزش‌های کششی
سعی کنید در زمان بهبودی نسبی درد سیاتیک فعالیت کنید. حرکت و فعالیت می‌تواند به کاهش التهاب و درد شما کمک کند (برخلاف نظریه قدیمی استراحت طولانی مدت).
فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه به‌آرامی عضلات همسترینگ و کمری خود را با ورزش‌های کششی تقویت کنید. بسته به وضعیت و علت درد سیاتیک، ممکن است انجام برخی از ورزش‌ها برای شما ممنوع باشد. ممکن است پزشک، پیاده‌روی کوتاه‌مدت را به شما توصیه کند.
درمان درد سیاتیک – اقدامات مداخله‌ای درد
در بسیاری از موارد پزشک شما تزریق استرویید را در اطراف نخاع یا ریشه‌های عصب سیاتیک توصیه می‌کند که این کار موجب می‌شود که دارو مستقیماً بر روی عصب سیاتیک قرار گیرد و بیشترین اثر را با کمترین میزان دارو در کاهش درد سیاتیک دارد.
درمان درد سیاتیک – جراحی
اگر بیرون‌زدگی دیسک، علت درد سیاتیک باشد و 4 تا 6 هفته با وجود انجام اقدامات گفته شده قبلی بهبود نیابد ممکن است نیاز به جراحی باشد که به دو روش بسته (با کمک لیزر اوزون و بدون بیهوشی و برش جراحی) و جراحی باز انجام می‌شود. در هر دو روش با درمان قسمت بیرون زده دیسک، فشار از روی عصب سیاتیک برداشته می‌شود و درد بیمار بهبود می‌یابد.
بازتوانی عصب سیاتیک
به‌طور کل بعد از جراحی‌های کمر برای ماه‌ها نباید رانندگی کنید، نباید وسیله سنگینی را بلند کنید، نباید به جلو خم شوید. پزشک شما ممکن است برای شما فیزیوتراپی تجویز کند که به افزایش قدرت عضلات کمرتان کمک می‌کند. بعد از تکمیل بهبودی این شانس عالی برای شما وجود دارد که به زندگی عادی و فعالیت‌های معمول خود بازگردید.
درمان‌های مکمل
در مواردی طب سوزنی، ماساژ ، یوگا و کایروپرکتیک می‌تواند در درمان کمردرد مؤثر باشند. اما مطالعات و تحقیقات بیشتری نیاز است تا مفید بودن این روش‌ها به اثبات رسد.
جلوگیری از عود درد سیاتیک
اگر شما یک‌بار دچار دردهای سیاتیکی شدید احتمال بازگشت آن وجود دارد. اما اقداماتی در جهت کاهش عود آن وجود دارد
- ورزش منظم
- صحیح راه رفتن و صحیح نشستن
- بلند کردن صحیح اجسام
این اقدامات در جلوگیری از صدمات کمر که می‌توانند موجب درد سیاتیک شوند کمک کنده هستند.
مترجم : دکتر مریم ظفرقندی (فلوشیپ فوق تخصصی درد)
