اختلال اضطرابی منتشر GAD
اختلال اضطرابی منتشر (GAD) :
اینکه در مواقع استرس‌زا زندگی دچار نگرانی شوید کاملاً نرمال است.ولی برخی افراد حتی زمانی که مسئله نگران‌کننده مهمی وجود ندارد، روزهای متمادی احساس تنش و اضطراب می‌کنند. اگر این حالت برای 6 ماه یا بیشتر ادامه یابد، اختلال اضطرابی منتشر نامیده می‌شود. این بیماری شیوع بالایی دارد. متأسفانه اکثر مردم نمی‌دانند که دچار این اختلال هستند و درنتیجه درمان مناسب که می‌تواند باعث بهتر شدن زندگی شود را از دست می‌دهند.
علائم روانی GAD :
علامت اصلی GAD احساس تنش و اضطراب ثابت و بیش‌ازحد است. شما ممکن است علت عمده‌ای برای این احساس تنش پیدا نکنید و یا در مورد موضوعات روزمره زندگی مثل صورت‌حساب‌ها، روابط بین فردی، سلامتی خود یا اطرافیانتان بیش‌ازحد نگران باشید. این مقدار نگرانی و اضطراب می‌تواند با خواب شما و توانایی فکر کردن صحیح در شما تداخل ایجاد کند. شما ممکن است به دنبال اختلال خواب و یا به دلیل نگرانی شدید ناشی از این اختلال دچار تحریک‌پذیری یا عصبانیت شوید.
علائم فیزیکی و جسمی GAD :
اکثر موارد مشکلات جسمی با نگرانی بیش‌ازحد همراه می‌شوند. این علائم شامل : گرفتگی یا درد عضلانی – سردرد – تهوع یا اسهال – رعشه یا لرزش بدن .
تفاوت GAD با نگرانی عادی :
اغلب افراد ساعاتی را به نگرانی در مورد مشکلاتشان ( از قبیل وضعیت مالی، درخواست‌های شغلی یا تغییرات در روابط بین فردی و خانوادگی ) می‌گذرانند. آنچه GAD را متمایز می‌کند این است که احساس کنید نمی‌توانید نگرانی خود را متوقف کنید. شما ممکن است به این نتیجه برسید که نمی‌توانید خود را آرام کنید حتی زمانی که در حال انجام کاری هستید که از آن لذت می‌برید. در برخی موارد شدید اختلال اضطرابی منتشر در کار، روابط و فعالیت‌های عادی روزانه فرد تداخل ایجاد می‌کند و به آن‌ها آسیب می‌زند.
چه کسانی دچار GAD می‌شوند ؟
افراد با هر سن و سالی می‌توانند به این اختلال دچار شوند حتی کودکان. این اختلال تمایل دارد که به صورتی تدریجی بروز کند و نشانه‌های اولیه اختلال اغلب در سال‌های بین کودکی و میان‌سالی ظاهر می‌شوند. این اختلال در زن‌ها 2 برابر شایع‌تر از مردها است.
علت GAD چیست ؟
ژن‌هایی که به صورتی فامیلی به ارث می‌رسند ممکن است باعث شوند برخی افراد در ریسک بالاتری برای اختلالات اضطرابی باشد ولی این‌همه ماجرا نیست. دانشمندان معتقد هستند که ترکیبی از ژنتیک و محیط و مسائل سایکولوژیک و روانی در این امر دخیل هستند. محققان مواد شیمیایی مغز که نوروترانسیمتر نامیده می‌شود و بخشی از ساختار مغز که آمیگدال نامیده می‌شود را در بروز این اختلال مؤثر ارزیابی کرده‌اند.
تشخیص GAD :
هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد و تشخیص بر اساس توصیف خود شما از علائم جسمی و روانی‌تان صورت می‌گیرد. این بسیار مهم است که وقتی در مورد اضطراب و نگرانی‌تان با پزشکتان صحبت می‌کنید همه جزییات را بیان کنید. اینکه از چه چیز نگران هستید ؟ چقدر تکرار می‌شود ؟ آیا شدت اضطراب به حدی است که با فعالیت‌های شما تداخل دارد ؟ اگر شما احساس اضطراب و نگرانی بیش‌ازحد برای مدت بیشتر از 6 ماه دارید ممکن است دچار اختلال اضطرابی منتشر باشد.
درمان GAD: روان‌درمانی
یک نوع از درمان كه بر پايه صحبت کردن است، در کاهش اضطراب بسیار مؤثر است. این روش درمانی، رفتار – شناخت درمانی (CBT)نامیده می‌شود. مشاور به شما کمک می‌کند که افکار منفی خود و رفتارهای اشتباه را بشناسید. CBT ممکن است شامل تکالیف در منزل از قبیل نوشتن افکاری که باعث بروز اضطراب در شما می‌شوند، باشد. همچنین شما به کمک مشاور می‌توانید راهکارهای آرام‌سازی و آرامش بخشی را بیاموزید. در این روش درمانی افراد اغلب بعد از حدود 3 – 4 ماه احساس بهتر شدن می‌کنند. البته ترکیب درمان دارویی و روان‌درمانی اثربخشی بسیار بهتری دارد.
درمان GAD : درمان دارویی
برخی از داروهای ضدافسردگی در کاهش اضطراب بسیار مؤثر هستند. داروهایی از قبیل پاروکستین، سرترامین، دولوکستین و ونلافاکسین . بعد از شروع دارو حدود 4 تا 6 هفته طول می‌کشد تا اثر درمان ظاهر شود. پزشک شما ممکن است در ابتدای درمان برای مدت کوتاهی از بنزودیازپین ها مثل کلونازپام یا آلپرازولام در برخی موارد استفاده کند. داروی دیگری که در درمان این اختلال کاربرد دارد بوسپیرون است.
خوددرمانی در GAD :
شما با تغییرات ساده در شیوه زندگی خود می‌توانید به درمان GAD کمک کنید. عدم مصرف کافئین و مواد و حتی برخی داروهای سرماخوردگی که می‌توانند علائم اضطراب را تحریک کنند، بسیار کمک‌کننده است. استراحت کافی و مصرف غذاهای سالم مفید است. سعی کنید از تکنیک‌های آرامش بخشی مثل یوگا و مدیتیشن استفاده کنید. شواهدی وجود دارد که ورزش در حد متوسط اثرات آرامش بخشی دارد.
جایگاه طب مکمل در درمان GAD :
اینکه بگوییم روش‌هایی که رواج چندانی ندارد در درمان GAD مؤثر است، سخت است. زیرا این روش‌ها به‌اندازه کافی بررسی نشده و شواهد علمی در مورد آن‌ها در دست نیست. یک مطالعه نشان داده است که ماساژ و گوش دادن به موزیک موردعلاقه فرد در کنترل علائم GAD مؤثر نبوده است. مطالعات همچنین نشان داده‌اند طب سوزنی در درمان اضطراب کارایی چندانی نداشته است.
داروهای گیاهی در درمان GAD :
در بین داروهای گیاهی شربت کاوا (Kava) در کاهش اضطراب خفیف تا متوسط مؤثر بوده است. شواهد کافی وجود ندارد که بتوان گفت آیا شربت والرین (Valerin) یا چای علف ( st.John wort )در کاهش علائم GAD مؤثر است یا نه ؟ قبل از شروع هرگونه داروی گیاهی برای کاهش علائم اضطرابی با پزشک خود در مورد تداخلات این داروها با سایر داروها و عوارض جانبی آن‌ها مشورت کنید.
همراهی GAD با سایر اختلالات :
افرادی که دارای GAD هستند ممکن است در معرض افسردگی، الکليسم یا وابستگی به مواد باشند. اگر هرکدام از بیماری‌هایی که ذکر شد به دنبال GAD بروز کرد برنامه درمانی جدید برای درمان اختلال دوم الزامی است. در مورد افراد دارای GAD بروز یک اختلال اضطرابی دیگر بسیار شایع است. این اختلال اضطرابی همراه می‌تواند : اختلال پانیک ( هراس )، وسواس، اضطراب اجتماعی یا اختلال اضطراب پس از سانحه باشد.
اختلال پانیک :
افراد دچار اختلال پانیک دچار حملات ناگهانی هراس می‌شوند. نشانه‌ها شامل تپش قلب، تعریق، سرگیجه، تهوع و درد قفسه سینه می‌باشد. شما ممکن است فکر کنید دچار حمله قلبی شده‌اید یا در حال مرگ هستید و یا اینکه دیوانه شده‌اید. این اختلال شیوع بسیار بالایی دارد و بهترین پاسخ به درمان را از بین اختلال اضطرابی دارد و بسیار خوب به درمان دارویی جواب می‌دهد.
اختلال اضطرابی پس از سانحه :
برخی از افراد بعد از وقوع یک حادثه وحشتناک تهدیدکننده حیات دچار این اختلال می‌شوند. حوادثی از قبیل تجاوز، حمله فیزیکی، تصادف یا حوادث طبیعی از قبیل سیل یا زلزله که متعاقب آن‌ها فرد دچار درجاتی از ترس و اضطراب شدید شود. علائم این اختلال شامل دیدن تصاویر واضح آن حادثه به‌صورت فلش بک و کاهش علاقه به کارهایی که قبلاً مسرت‌بخش بوده، می‌باشد. افراد دچار این اختلال ممکن است در نشان دادن احساسات دچار مشکل شوند. تحریک‌پذیر یا خشن شوند. این اختلال با درمان دارویی در ترکیب با روان‌درمانی درمان می‌شود.
اختلال وسواسی جبری :
افراد دچار این اختلال مشکلاتی در ارتباط با افکاری که نمی‌توانند آن‌ها را کنترل کنند، دارند. برخی از آن‌ها احساس می‌کنند باید حتماً یکسری تشریفات و آیین‌های بی‌معنی را انجام دهند. رفتارهای جبری شایع شامل : شستن بیش‌ازحد دست‌ها و بستن مکرر قفل در است. آن‌ها ممکن است با یک نظم و شیوه خاص لباس بپوشند و یا اشیا را بدون دلیل موجهی بشمارند. اغلب افراد دچار اختلال وسواسی جبری می‌دانند که تشریفاتی که انجام می‌دهند بی‌معنی و غیر لازم است ولی توانایی کنترل آن‌ها و پایان دادن به آن‌ها را ندارند. این اختلال نیز شایع است و با ترکیب دارو درمانی و روان‌درمانی تا حدودی قابل درمان است ولی پاسخ به درمان آن از سایر اختلالات اضطرابی کمتر است.
اختلال اضطرابی اجتماعی :
افراد دچار ترس اجتماعی در موقعیت‌های اجتماعی عادی و روزمره احساس هراس و خودآگاهی بیش‌ازحد دارند. علائم شامل احساس ترس و وحشت قبل از موقعیت‌های اجتماعی و تعرق، سرخ شدن چهره از خجالت، تهوع و مشکل در صحبت کردن در طی آن موقعیت می‌شوند. در موارد شدید، افراد دچار اضطراب اجتماعی ممکن است از حاضر شدن در محل کار یا تحصیل امتناع کنند. این اختلال نیز شیوع بسیار بالایی دارد و به ترکیب درمان دارویی و روان‌درمانی پاسخ می‌دهد.
سایر انواع ترس :
اختلال ترس اختصاصی یک احساس وحشت و ترس نسب به چیزی است که به‌صورت بالقوه نمی‌تواند آسیبی به شما برساند. ترس‌های شایع شامل : ترس از ارتفاع، ترس از مکان‌های بسته مثل آسانسور یا تونل، ترس از سگ، ترس از پرواز و ترس از آب می‌باشد. اختلال ترس اختصاصی ( فوبیای اختصاصی ) ، شایع‌ترین اختلال اضطرابی است. اغلب افراد دچار این اختلال در پی درمان نیستند زیرا از موقعیتی که باعث ترس در آن‌ها می‌شود می‌توانند به‌راحتی دوری کنند. ولی این اختلال به یک نوع روان‌درمانی که از طریق حساسیت‌زدایی عمل می‌کند، بسیار خوب پاسخ می‌دهد.
برای درمان اضطراب به کجا باید مراجعه کنید :
در ابتدا در مورد مشکلاتتان با پزشک عمومی یا پزشک خانواده که به وی مراجعه می‌کنید، صحبت کنید. او می‌تواند سایر بیماری‌هایی که می‌توانند علائم GAD را تقلید کنند، رد کند. اگر اختلال اضطرابی تشخیص داده شود ممکن است شما را به روان‌پزشک ارجاع دهد. این بسیار مهم است که به پزشکی مراجعه کنید که با وی احساس راحتی کنید تا نتایج درمانی بهتری حاصل شود.
مترجم : دکتر فهمیه صالحی زاده (متخصص اعصاب و روان)