کلستومی چیست؟

کلستومی چیست؟

کلوستومی

کلستومی یکی از انواع جراحی استومی است که طی آن روده از طریق سوراخی به نام استوما، به سطح شکم مرتبط میشود. این جراحی مسیر جدیدی برای دفع مواد از بدن ایجاد میکند. کلستومی در برخی بیماری ها جهت ادامه حیات بیمار ضروری است.

علت انجام کلستومی چیست؟

این جراحی معمولا در شرایط زیر الزامی است.

  • برش روده
  • آسیب به روده

انواع کلستومی

کلستومی را بر اساس معیارهای مختلف میتوان دسته بندی کرد. مثلا کلستومی بر اساس مدت زمان وجود استوما به دو دسته موقت و دائمی تقسیم میشود. کلستومی موقت را میتوان بعد از مدتی با جراحی به داخل بدن برگرداند که به جراحی بستن کلستومی معروف است.

کلستومی چیست؟

استومی روده بزرگ، وقتی جراحی استومی روی کولون یا روده بزرگ انجام می شود، به آن کولستومی می گویند.
کولستومی معمولا برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ یا سرطان رکتوم انجام می شود.
بر اساس محل برش در روده بزرگ، کولستومی انواع مختلفی دارد. نوع حالت فیزیکی ماده دفعی نیز بر این اساس متفاوت است. 

1- کلستومی صعودی.

استومی در قسمت صعودی روده بزرگ و سمت راست شکم انجام می شود.
مواد دفعی در این بخش روده حالت مایع داشته و سرشار از آنزیم های هضم کننده هستند.
به همین دلیلی پوست اطراف استوما در این نوع کولستومی به مراقبت بیشتری نیاز دارد.
این نوع کولستومی به ندرت انجام میشود زیرا ایلئوستومی برای خروج ماده دفعی مایع انتخاب بهتری است.

2- کلستومی عرضی.

این جراحی روی قسمت عرضی روده بزرگ و بخش میانی شکم انجام می گیرد.
مواد خروجی در این نوع کولستومی مایع یا خمیر مانند هستند.
بنابراین در صورت نشت کردن از کیسه، آسیب کمتری به پوست میزنند. کولستومی عرضی دو نوع دارد:

• کولستومی عرضی لوپ.

• کولستومی عرضی دوتایی.

3- کلستومی نزولی.

در قسمت نزولی روده بزرگ و سمت چپ شکم انجام می شود.
ماده خروجی از این ناحیه آب خود را از دست داده و مدفوع جامد است.

4- کلستومی سیگموئید.

قسمت پایین و سمت چپ شکم محل انجام کولستومی در بخش سیگمویید روده بزرگ است.
ماده خروجی مدفع جامد است که طی دفع طبیعی از بدن خارج میشود.
رایج ترین نوع کولستومی روده بزرگ است. 

انواع کلستومی از نظر محل جراحی

  1. کلستومی صعودی
  2. کلستومی عرضی
  3. کلستومی نزولی
  4. کلستومی سیگموئیدی

جراحی کلستومی چگونه انجام میشود؟

کلستومی تحت بیهوشی کامل انجام میشود. گاهی با یک برش عمیق وسط شکم و گاهی از طریق چند برش کوچک و فرستادن دوربین به داخل شکم انجام میگیرد (لاپاراسکوپی). روش انجام کلستومی، به نوع جراحی دیگر بیمار بستگی دارد. یک انتهای سالم روده برش خورده و از طریق سوراخی معمولا در سمت چپ دیواره شکم، به سطح آورده میشود. سپس حاشیه روده را به پوست سوراخ بخیه میزنند. برای مواد دفعی خروجی نیز کیسه ای در اطراف استوما قرار داده میشود.

انواع روش جراحی کلستومی

  1. کلستومی عرضی. که خود دو نوع دارد:
    • کلستومی عرضی لوپی
    • کلستومی عرضی Double-barreled
  2. کلستومی انتهایی
  3. سکوستومی. که به ندرت انجام میشود.

کیسه کلستومی

یکی از انواع تجهیزات استومی، کیسه استومی است. کیسه هایی کلستومی انواع مختلفی دارند و بر اساس محل برش روده انتخاب میشوند. روده دارای سه بخش عرضی یا سیگموئیدی، عمودی و رکتال (راست روده) است. مدفوع خارج شده از دو بخش سیگموئیدی و عمودی مایع هستند. بنابراین نیاز به کیسه شیردار دارند. اما مدفوع خروجی از راست روده، سفت شده و جامد است.

تغذیه پس از کلستومی

پس از جراحی مشکلاتی از قبلی نفخ، اسهال، بوی بد مدفوع ممکن است ایجاد شوند. برای کاهش این مشکلات نکات زیر را رعایت کنید:

  • آب زیادتری بنوشید. بدن شما پس از جراحی به میزان بیشتری آب نیاز دارد.
  • تا مدتی از خوردن غذاهای پر فیبر خودداری کنید.
  • از خوردن غذاهای نفاخ مانند حبوبات، نوشیدنی های گازدار، لبنیات و سبزیجات خام خودداری کنید.
  • سیر، پیاز، تخم مرغ، خانواده کلم و سایر غذاهایی که موجب بوی بد مدفوع میشوند را مصرف نکنید.
  • از خوردن مواد غذایی که موجب یبوست می شوند بپرهیزید. مانند، موز، سیب، آجیل، لبنیات.
  • وعده های غذایی متعدد اما با حجم کم داشته باشید.
  • حتی اگر گرسنه نیستید وعده غذایی خود را مصرف کنید، زیرا بدن شما به کالری بیشتری نیاز دارد.
  • مفید یا مضر بودن غذاها را با چند بار مصرف آنها تشخیص داده و بعد از مدتی بهترین رژیم غذایی را برای وضعیت خودتان تعیین کنید.

مراقبت از استوما

خود استوما پایانه های عصبی ندارد و فاقد حس است. بنابراین از لمس استوما هراس نداشته باشید. اما به دلیل حساس بودن باید مراقب برخورد یا فشار اجسام یا لباس مثلا کمربند شلوار و کمربند ایمنی به استوما باشید. استوما ممکن است در ابتدا به صورت برجسته باشد. اما با کاهش التهاب، به مرور فرو رفته تر و جمع تر شود. پوست اطراف استوما حساس است. برای مراقبت از این قسمت باید دهانه کیسه کاملا منطبق بر اندازه استوما باشد. هر گونه نشتی از اطراف دهانه کیسه، موجب سوختن و آسیب پوست اطراف استوما میشود. تنگ بودن دهانه کیسه نیز به استوما فشار وارد کرده و عملکرد استوما دچار مشکل خواهد شد. در صورت تعریق زیاد، باید با فاصله کمتری کیسه را تعویض کنید. در زمان تعویض پوست اطراف استوما را با آب و صابون ملایم کاملا تمیز کرده و خشک نمایید. در حد چند قطره خونریزی هنگام تمیز کردن استوما طبیعی است. اگر پوست اطراف استوما تمیز نباشد، احتمال جدا شدن چسب آن و نشتی از کیسه وجود دارد. فعالیت فیزیکی یا انجام حرکات سنگین به استوما آسیب میزند. از لباس هایی با پارچه لطیف و عبور دهنده هوا استفاده کنید.

آسیب به استوما

در صورت مشاهده علائم زیر سریعا به پزشک خود مراجعه کنید:

  1. خونریزی از استوما
  2. وجود لخته خون در کیسه، لوله یا روی استوما
  3. تورم زیاد استوما
  4. استفراغ، تهوع، اسهال، درد شکم
  5. بوی بد استوما
  6. استوما باید به رنگ قرمز شفاف و براق باشد، هرگونه تغییر رنگ مانند بنفش یا سیاه شدن استوما غیر طبیعی است.

عوارض استومی

  1. ایسکمی
  2. پرولاپس استوما
  3. فرو رفتن استوما
  4. فتق
  5. فیستول
  6. خون‌ریزی
  7. ترشح زیاد
  8. بوی بد و زننده
  9. درماتیت پوستی
  10. زخم در پوست اطراف استوما
  11. سنگ کیسه صفرا
  12. عفونت
  13. هایپرپلازی
  14. انسداد ثانویه روده
بازارطب