ویتامین دی و نقش آن در بهبود زخم و سوختگی
ویتامین دی چیست؟
ویتامین دی در واقع یکی از مشتقات هورمونی بوده و محلول در چربی است. ویتامین D فرم های مختلفی دارد اما فقط به فرم فعال خود یعنی ویتامین D3 برای بدن قابل جذب است. این ویتامین پیش ساز کلسترول در بدن می باشد. هورمون های جنسی نیز از مشتقات کلسترول هستند. بنابراین ویتامین دی به صورت غیر مستقیم بر تنظیم هورمونی بدن نیز نقش دارد.
سروتونین هورمون شادی بخش و تنظیم کننده خلق و خو است که برای ساخت آن نیز به ویتامین D نیاز است.
ویتامین D در درمان سوختگی و زخم بسیار موثر است زیرا در بسیاری از فرایندهای ترمیمی و دفاعی بدن شرکت دارد.
علائم کمبود ویتامین D
کمبود ویتامین D به دلیل نقش آن در جذب کلسیم، منجر به بروز نشانه های کمبود کلسیم نیز می گردد:
- افسردگی
- کمبود کلسیم
- پوکی استخوان
- مشکلات روده ای
- اختلالات خلق و خو
- درد استخوان و مفاصل
- احساس خستگی مفرط
- راشیتیسم (نرمی استخوان) در نوزادان و کودکان
علل کمبود ویتامین D
برخی شرایط و فاکتورها که فرد را برای کمبود ویتامین D مستعد می کنند عبارتند از:
- افزایش سن
- فقر رژیم غذایی
- از دست دادن بخشی از معده
- ابتلای فرد به برخی بیماری ها
- استفاده دائمی از ضد آفتاب های قوی
- عدم جذب ویتامین به دلیل مشکلات روده ای
- جنسیت، در زنان کمبود ویتامین دی شایع تر است
- وجود زخم های مزمن همچون زخم بستر عمیق و عفونی
- در معرض آفتاب نبودن مثلا در افرادی که کمتر از خانه بیرون میروند
- افرادی با پوست تیره یا رنگدانه های فراوان (نژاد افریقایی، شرق میانه، هند)
- زندگی در منطقه ای با شب های طولانی، آسمان ابری، بدون آفتاب یا با آفتاب کم
خرید پماد آفتاب سوختگی
عوارض کمبود ویتامین D
به دلیل نقش مهم این ویتامین در بدن، کمبود آن فرد را در معرض آسیب های متعددی قرار می دهد که از آن جمله می توان موارد زیر را نام برد:
- پوکی استخوان
- دردهای استخوانی
- تاخیر در بهبود زخم ها
- افزایش ابتلا به عفونت
- راشیتیسم (نرمی استخوان) در نوزادان و کودکان
- کاهش جذب کلسیم غذا و در نتیجه کمبود کلسیم
- مستعد ساختن فرد برای ابتلا به اختلالات روحی و روانی مانند افسردگی
- افزایش ریسک ابتلا به بیماری هایی همچون خود ایمنی، سرطان، بیماری قلبی
منابع ویتامین D
ویتامین D به طور کلی از طریق مواد خوراکی و نور خورشید قابل تامین است. منابع غذایی حاوی میزان مناسبی از ویتامین D شامل موارد زیر هستند:
- جگر
- شیر
- میگو
- تخم مرغ
- ماهی تون و ماهی سالمون
ویتامین D در واقع نوعی هورمون است و در غذا و مواد خوراکی اندکی یافت می شود. حتی در این دسته از مواد غذایی نیز میزان ویتامین دی برای جلوگیری از کمبود این ویتامین خصوصا در شرایط مستعد کننده کافی نیست. از طرفی حتی در صورتی که فرد ویتامین دی کافی را از طریق خوراکی دریافت کند میزان جذب آن ۱۰۰% نیست.
منبع اصلی ویتامین دی تابش اشعه خورشید است. پیش ساز ویتامین D زیر سطح پوست قرار دارد و با برخورد اشعه خورشید پس از ۳۰ دقیقه آغاز تبدیل به فرم فعال تبدیل می شود. اما ساخت ویتامین دی در پوست شرایط خاصی دارد:
- تمیز بودن هوا
- تمیز بودن پوست
- ابری نبودن آسمان
- عدم استفاده از ضد آفتاب
- تابش مستقیم اشعه خورشید (نور پشت شیشه موثر نیست)
به همین دلیل کمبود ویتامین دی موضوعی شایع خصوصا در بین نژاد تیره پوست، زنان، سالمندان و کودکان است.
قرص ویتامین D
قرص های مکمل ویتامین دی یکی از منابع مناسب برای دریافت کافی آن هستند. مصرف مکمل خوراکی در پیشگیری و درمان کمبود شدید ویتامین D تاثیر بسیار خوبی دارد. مگر اینکه شخص مشکل جذب ویتامین داشته باشد و یا سطح ویتامین دی خون او در حد خطرناکی پایین باشد. این قرص ها در دوز های مختلف قابل تهیه هستند. برای سالمندان، کودکان و افرادی با مشکل بلع فرم شربت نیز تولید می شود. میزان مصرف و نوع قرص با توجه به نتایج آزمایش خون و میزان ویتامین دی و کلسیم خون، وزن، قد، سن، فیزیک، وضعیت سلامت عمومی و علائم توسط پزشک تعیین می شود. به دلیل محلول در چربی بودن، بهتر است ویتامین D در کنار غذا مصرف شود تا جذب آن افزایش یابد. برای مصرف مکمل باید حتما میزان نیاز و دوز مصرفی باید توسط پزشک تعیین شود. زیرا مقدار اضافی این ویتامین در بافت ها نفوذ کرده و خطرناک است. همچنین افراد بیمار خصوصا کسانی که نارسایی کلیوی، نارسایی کبدی، سنگ کلیه یا کلیه سنگ ساز دارند برای مصرف این ویتامین باید حتما با پزشک مشورت کنند.
تزریق ویتامین D
در شرایط زیر ممکن است پزشک معالج تزریق ویتامین دی را تجویز کند:
- پوکی استخوان
- عدم توان بلع مکمل
- عدم نگهداری مکمل در معده
- مشکلات روده و اختلال در جذب ویتامین D
- سطوح پایین و خطرناک ویتامین D یا کلسیم
تاثیر ویتامین دی در درمان زخم و سوختگی
محققان طبق پژوهش ها مشاهده کرده اند که زخم سوختگی شدید در بیمارانی که دارای سطوح بالایی از ویتامین D هستند با سرعت بالاتری انجام می شود. سوختگی یکی از پیچیده ترین آسیب های پوستی است که با عوارض فراوان و طاقت فرسایی همچون درد، چسبندگی، بدشکلی، اسکار شدید همراه است. علاوه بر این به دلیل طولانی بودن روند بهبود سوختگی، احتمال آلودگی بالاست و عفونت زخم و سپسیس در این بیماران شایع می باشد. فواید آنتی باکتریال ویتامین دی می تواند به مقابله با عفونت و کمک به ترمیم زخم سوختگی کمک کند. پژوهشگران در تحقیقات خود مشاهده کرده اند که افرادی با سطح ویتامین D پایین در خون، یک سال پس از اقدامات درمانی بهبود کمتری داشته و با تشکیل اسکار های بیشتری رو به رو شده اند. همه چیز درباره درمان زخم در لینک زیر توضیح داده شده است:
درمان زخم
بدن در مواجهه با سوختگی مقدار زیادی از ویتامین D را برای تولید یک پپتید آنتی باکتری به نام کاتلیسیدین مصرف می کند. به همین دلیل اکثر افراد مبتلا به سوختگی با کمبود این ویتامین مواجه هستند. مصرف مکمل های ویتامین D در کنار مصرف موضعی این ویتامین می تواند اثر سینرژیک و فزاینده بر درمان سوختگی و عوارض ناشی از آن داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر لینک زیر را بخوانید:
