توانبخشی چیست؟

توانبخشی

توانبخشی یک حوزه گسترده در خدمات بهداشتی و درمانی است. به طور کلی به بازگرداندن توانایی فیزیکی و روانی به فرد برای ادامه یک زندگی نرمال گفته میشود. درمان توانبخشی معمولا در مورد افرادی که تازه از زندان آزاد شده اند، پس از ترک اعتیاد یا بیماریهایی که زندگی نرمال فرد را با محدودیت مواجه کرده اند کاربرد دارد. درمانهای توانبخشی به گونه ای طراحی شده اند که توانایی های فرد را به او بازگردانند و یا به او آموزش بدهند که چگونه علی رغم محدودیت های فیزیکی یا روانی ایجاد شده، زندگی خود را مدیریت کند.

چه افرادی به توانبخشی نیاز دارند؟

به طور کل برای افرادی کاربرد دارد که با محدودیت یا از دست رفتن توانایی های خود برای یک زندگی نرمال روزانه روبرو هستند.

  • صدمه یا تروما مانند زخم سوختگی، شکستگی، صدمه شدید به مغز، آسیب به نخاع
  • سکته مغزی
  • عفونت های شدید. مثلا در افراد مبتلا به زخم بستر
  • جراحی های سنگین مانند جراحی ارتوپدی
  • عوارض جانبی ناشی از برخی درمان های پزشکی مانند شیمی درمانی
  • بیماریهای مادرزادی خاص
  • بیماریهای ژنتیکی خاص. مانند بیماری های خود ایمنی
  • نارسایی های رشدی
  • درد مزمن مانند کمر درد یا گردن درد شدید
  • افزایش سن
  • قطع عضو
    در اثر حوادثی همچون تصادف و سوختگی یا به دنبال بیماریهایی مانند قانقاریا، نقص گردش خون محیطی، عفونت زخم پای دیابتی. بیشترین آمار قطع پای سالانه مربوط به بیماران دیابتی است.

اهداف توانبخشی

هدف کلی این است که شما بتوانید مستقل زندگی کرده و نیازهای اولیه خود را تامین کنید. برای رسیدن به این هدف باید توانایی های قبلی خود را بازیابید یا قابلیت های کنونی خود را بهبود ببخشید. اما توانبخشی ممکن است برای هر فرد، بر اساس شرایط زیر متفاوت باشد:

  1. عامل ایجاد مشکل
  2. دائم یا موقتی بودن آسیب
  3. کدام توانایی تحت تاثیر قرار گرفته است
  4. شدت ناتوانی
  5. ابتلا به سایر بیماری های محدود کننده و وضعیت کلی سلامت فرد
  6. میزان همکاری بیمار
  7. میزان همکاری و حمایت خانواده بیمار

همچنین اهداف توانبخشی به نوع زندگی، درخواستها و اهداف شما نیز بستگی دارد. مثلا:

  • فردی که سکته کرده ممکن است برای لباس پوشیدن یا حمام کردن خود نیاز به توانبخشی داشته باشد.
  • یک فرد فعال که دچار حمله قلبی شده ممکن است برای شروع دوباره فعالیت های ورزشی خود نیاز به توانبخشی جهت تقویت قلب داشته باشد.
  • فردی که دچار مشکل ریوی است، با توانبخشی می‌تواند یاد بگیرد که چگونه دقیق و درست تنفس کند تا کیفیت زندگی و فعالیت های روزانه خود را حفظ کند.

برنامه توانبخشی شامل چه کارهایی میشود؟

طی این برنامه، یک تیم از متخصصین مختلف به شما کمک می‌کنند. این افراد با شما کار می‌کنند تا ابعاد مشکل و نیازهای شما تعیین گردد. شامل سه مرحله است:

  1. ارزیابی مشکلات، محدودیتها، قابلیت ها و نیازها. در مرحله اول به موسسه مربوطه مراجعه می‌کنید تا وضعیت سلامت شما از طریق بررسی های پزشکی و روانشناسی به طور کامل بررسی شود.
  2. مرحله درمان. شامل تمامی فعالیت و کمک های لازم برای بازیابی قابلیت های شما است. همچنین شامل درمان روانی جهت آمادگی ذهنی و روحی شما برای مواجه شدن با محدودیت هایتان و بازگشت به جامعه.
  3. بازگشت به جامعه. شامل آموزش ها و حمایت های لازم توسط سازمان ها و افراد مربوطه، که کمک میکند شما بتوانید در جامعه حضور داشته باشید. کار کنید و نیازهای روزانه خود را تامین کنید.

انواع درمانهای توانبخشی

  1. ارتوپدی فنی. استفاده از دستگاه های کمکی که ابزارها، تجهیزات و محصولاتی هستند که به حرکت و عملکرد افراد کمک می‌کنند.
  2. درمان شناختی برای کمک به بازیابی مهارت هایی مانند تفکر، تحلیل، یادآوری، حافظه، تمرکز، برنامه ریزی و تصمیمی گیری.
  3. مشاوره سلامت روانی
  4. هنر درمانی یا موسیقی درمانی برای کمک به بروز احساسات شما، قدرت اندیشیدن و توسعه ارتباطات اجتماعی شما
  5. مشاوره تغذیه ای
  6. دارو درمانی
  7. شغل درمانی یا کارورزی برای کمک به انجام فعالیت های روزانه کاری
  8. درمان فیزیکی برای افزایش قدرت، تحرک و تناسب اندام
  9. تفریح درمانی برای ایجاد احساسات خوب. فعالیت هایی مانند هنرهای دستی، بازی، آموزش تکنیک های ریلکس شدن و استفاده از حیوانات خانگی
  10. گفتار درمانی برای کمک به صحبت، درک، خواندن، نوشتن، غذا خوردن و بلع
  11. درمان درد با طب فیزیکی یا دارویی
  12. توانبخشی فنی و حرفه ای برای کمک به کسب مهارتهای لازم جهت رفتن به مدرسه یا فعالیت شغلی
  13. توانبخشی سالمندان. تا مهارت ها و توانایی های عمومی خود از هر دو جنبه ذهنی و فیزیکی را تقویت کنند.
  14. کمک به افراد خاص با معلولیت های جسمی یا ذهنی مادرزادی و یا ژنتیکی

موسسات مختلفی همچون مراکز توانبخشی، بیمارستان و مراکز بستری برای مراجعه و دریافت خدمات مرتبط با توانبخشی وجود دارند. در برخی موارد، متخصص توانبخشی میتواند به صورت خصوصی در منزل با شما کار کند. توانبخشی در منزل نیازمند حضور یک یا چند نفر از اعضای خانواده یا دوستان در کنار شماست تا به این روند کمک کنند.

متخصصین توانبخشی

توانبخشی شامل شاخه های مختلفی از تخصص است:

  • درمان ارتوپدی
  • بینایی سنجی
  • شنوایی سنجی
  • فیزیوتراپی
  • گفتار درمانی
  • کاردرمانی
  • مددکاری
  • مشاوره
  • طب فیزیکی
  • تجهیزات پزشکی
  • مهندسی پزشکی
بازارطب