استئوآرتریت چیست؟
استئوآرتریت چیست؟
نام دیگر آن ساییدگی یا آرتروز است. استئوآرتریت یک آسیب پیش‌رونده در خاصیت طبیعی ضربه‌گیری مفاصل است. این مشکل می‌تواند منجر به ناراحتی در مفاصل مبتلا و شاید درد در زمان خم کردن مفاصل لگن یا زانو یا درد در ناحیه انگشتان در زمان تایپ کردن شود. اغلب افراد بالای 60 سال درجاتی از استئوآرتریت را دارند ولی این مشکل در برخی افراد در دهه سوم و چهارم زندگی‌شان ممکن است ایجاد شود.
علائم استئوآرتریت
علائم استئوآرتریت به‌تدریج ایجاد می‌شوند. شما ممکن است متوجه درد در زمان حرکت و یا در زمانی بی‌حرکتی طولانی در برخی از مفاصل شوید. مفاصل مبتلا ممکن است خشکی داشته باشند. معمولاً استئوآرتریت منجر به خشکی صبحگاهی می‌شود که در کمتر از 30 دقیقه از بین می‌رود. وقتی‌که استئوآرتریت مفاصل دست را درگیر می‌کند، برخی افراد دچار بزرگ‌شدگی در استخوان‌های انگشت می‌شوند که می‌تواند دردناک باشد یا نباشد.
چه زمانی استئوآرتریت دردناک است؟
در اغلب موارد استئوآرتریت در مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانوها، لگن و یا ستون فقرات ایجاد می‌شود. همچنین این مشکل در انگشتان شایع است. دیگر مفاصل مانند آرنج، مچ دست یا مچ پا معمولاً درگیر نمی‌شوند مگر آنکه دچار آسیب قدیمی شده باشند.
بیشتر بخوانید > کاهش درد و بهبود حرکت بیماران مبتلا به آرتروز زانو
علت استئوآرتریت چیست؟
هر مفصلی یک‌لایه غضروفی دارد که جذب‌کننده ضربه است. این مواد، بالشتکی لاستیک مانند و محکم در انتهای استخوان‌ها قرار دارند و در مفاصل سالم اصطکاک را کاهش می‌دهد. به‌طور معمول به‌تدریج با افزایش سن مفاصل ما خشک‌تر و غضروف مستعد ساییدگی می‌شود. به‌طور همزمان استفاده مکرر مفاصل در طی مهروموم‌ها غضروف را تحریک می‌کند. اگر به‌اندازه کافی غضروف از بین برود به‌طوری‌که استخوان روی استخوان قرار بگیرد، درد ایجاد می‌شود و محدودیت حرکت به وجود می‌آید.
عوامل خطرسازی که شما نمی‌توانید کنترل کنید
یکی از مهم‌ترین عوامل خطرساز استئوآرتریت چیزی است که ما قادر به کنترل آن نیستیم؛ یعنی افزایش سن. جنسیت هم در این قضیه نقش دارد. در بالای سن 50 سال، زنان بیشتر از مردان دچار استئوآرتریت می‌شوند. در اغلب موارد این شرایط ناشی از ساییدگی ایجادشده طی مهروموم‌های متمادی است ولی برخی افراد یک ضایعه ژنتیکی یا اختلال مفصلی دارند که آن‌ها را در معرض ابتلای بیشتر به استئوآرتریت قرار می‌دهد.
عوامل خطرسازی که شما می‌توانید کنترل کنید
به دلیل اینکه مفاصل آسیب‌دیده بیشتر در معرض استئوآرتریت هستند، انجام هرکاری که به مفاصل آسیب بزند احتمال استئوآرتریت را بالا می‌برد. این شامل ورزش‌هایی می‌شود که احتمال آسیب در آن‌ها زیاد است و یا شغل‌هایی که نیاز به حرکت تکراری مانند خم کردن زانو برای کار روی کف زمین دارد. چاقی یک عامل خطرساز دیگر است که مخصوصاً به استئوآرتریت دست‌ها، زانوها و لگن مرتبط است.
تأثیر استئوآرتریت روی زندگی روزانه
استئوآرتریت هر شخصی را به‌صورت متفاوتی تحت تأثیر قرار می‌دهد. بعضی از افراد باوجود تخریب مفاصلشان علائم کمی دارند. دیگران ممکن است درد و خشکی‌ای تجربه کنند که در فعالیت روزانه‌شان اختلال ایجاد می‌کند. اگر استئوآرتریت استخوانی در مفاصل کوچک انگشتان ایجاد شود کارهایی مانند بستن دکمه پیراهن می‌تواند سخت شود. استئوآرتریت زانوها یا لگن می‌تواند به لنگش منجر شود و استئوآرتریت ستون فقرات می‌تواند باعث ایجاد درد ناتوان‌کننده و یا بی‌حسی اندام‌ها شود.
تشخیص استئوآرتریت
برای آنکه پزشکتان بتواند تشخیص صحیحی دهد، بهتر است که شما توصیف دقیقی از علائم ازجمله محل و زمان‌بندی درد داشته باشید. پزشکتان مفصلتان را معاینه می‌کند و ممکن است برایتان رادیوگرافی و یا بررسی‌های دیگر تصویربرداری را جهت تعیین آسیب مفصل و بررسی مشکلات دیگر مفصل تجویز کند. پزشک شما ممکن است آزمایش خون نیز برای بررسی سایر اشکال آرتریت یا التهاب مفصل توصیه بکند.
عوارض طولانی‌مدت
برعکس آرتریت روماتویید ، استئوآرتریت اندام‌های بدن را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و بیماری ایجاد نمی‌کند ولی می‌تواند به بدشکلی‌هایی منجر شود که درراه رفتنتان اختلال ایجاد می‌کند. از بین رفتن شدید غضروف مفاصل زانو می‌تواند باعث انحنای زانو و ایجاد پای پرانتزی شود. خارهای استخوانی کناره ستون فقرات می‌تواند ریشه‌های عصبی را تحریک کند و منجر به درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در برخی قسمت‌های بدن شود.
درمان: فیزیوتراپی
هیچ درمانی برای متوقف کردن ساییدگی غضروف‌های مفصل وجود ندارد، ولی راه‌هایی برای بهبود عملکرد مفصل وجود دارد. یکی از این راه‌ها فیزیوتراپی برای افزایش محدوده حرکت مفصل و تقویت عضلات آن است. فیزیوتراپ ممکن است از گرما یا سرما برای درمان و کاهش دردتان استفاده کند.
وسایل کمکی
وسایل کمکی مانند آتل‌های انگشتی یا زانوبندها می‌تواند فشار روی مفصل را کم کرده، درد را کاهش دهد. اگر راه رفتن سخت است استفاده از انواع عصا می‌تواند مفید باشد. افراد دچار استئوآرتریت ستون فقرات ممکن است از استفاده از تشک محکم‌تر یا استفاده از کمربند یا گردنبند سود ببرند.
بیشتر بخوانید > ورزش‌هایی برای درمان آرتروز زانو
داروها
وقتی استئوآرتریت تشدید پیدا می‌کند بسیاری از بیماران با قرص‌های مسکن و ضدالتهاب مانند آسپرین، ایبوپروفن یا استامینوفن درد را کاهش می‌دهند. کرم‌های مسکن یا اسپری‌ها هم در صورت استفاده مستقیم در محل درد می‌تواند مفید باشند. اگر باوجود استفاده از قرص‌ها و کرم‌ها درد ادامه پیدا کرد، پزشکتان ممکن است پیشنهاد تزریق استروئید (کورتون) یا هیالورونان ها (اسید هیالورونیک) را به‌صورت مستقیم در داخل زانو بدهد.
داروهای تقویتی
به‌طورکلی هیچ بررسی به‌صورت قطعی سودمند بودن گلوکوزامین و کندوروتین را که در داروخانه‌ها فروخته می‌شود جهت کاهش درد و خشکی مفصل ثابت نکرده است. قبل از استفاده از کندوروتین با پزشکتان مشورت کنید. مخصوصاً اگر از رقیق‌کننده‌های خون استفاده می‌کنید. برای داروهای تقویتی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌های C، E و D هیچ فایده‌ای به‌صورت قطع نشان داده نشده است.
استئوآرتریت و وزن
اگر وزن شما زیاد است یکی از مؤثرترین راه‌های بهبود، کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل زانو و لگن کاهش وزن است. حتی کاهش مختصر در وزن باعث علائم استئوآرتریت به‌وسیله کاهش فشار روی مفاصل می‌شود. کاهش وزن نه‌تنها درد را کاهش می‌دهد بلکه تخریب طولانی‌مدت را هم کند می‌کند.
استئوآرتریت و ورزش
افراد دچار استئوآرتریت با تصور اینکه درد را بیشتر می‌کند ممکن است از ورزش دوری کنند. ولی فعالیت‌های کم استرس مانند شنا کردن، پیاده‌روی و یا دوچرخه‌سواری می‌تواند عملکرد و قدرت مفاصل را افزایش دهد. تمرین کردن با وزنه‌های سبک می‌تواند باعث تقویت عضلات اطراف مفاصل شود. به‌عنوان‌مثال تقویت عضله چارسر ران می‌تواند باعث کاهش درد در زانو شود. از پزشک یا فیزیوتراپتان می‌توانید بپرسید که کدام ورزش برایتان بهتر است.
آیا جراحی برای شما مناسب است؟
اگر استئوآرتریت با زندگی روزانه به‌شدت تداخل داشته باشد و علائم با استفاده از فیزیوتراپی یا دارو بهبود پیدا نکند، جراحی یک انتخاب خواهد بود. تعویض مفصل در افرادی که استئوآرتریت شدید دارند کاربرد دارد. زانو و لگن مفاصلی هستند که اغلب تحت عمل جراحی تعویض مفصل قرار می‌گیرند.
جلوگیری از استئوآرتریت
مهم‌ترین کاری که شما می‌توانید برای جلوگیری از استئوآرتریت انجام دهید کاهش وزن است. در طول مهروموم‌ها وزن اضافه فشار اضافه روی مفاصل ایجاد می‌کند و ممکن است ساختار طبیعی مفصل را تحت تأثیر قرار دهد. جلوگیری از آسیب‌ها نیز مهم است؛ برای پیشگیری از آسیب‌های ناشی از حرکات تکراری در هنگام کار تمهیداتی بیندیشید. اگر ورزشکار هستید، از لوازم مناسب استفاده کنید و به اصول ایمنی توجه کنید.
مترجم : دکتر شهرام اعظمی (متخصص و جراح استخوان و مفاصل)
