فیبرومیالژیا چیست؟
یک بیماری مزمن که حدود ۵ میلیون آمریکایی مبتلا به آن هستند، پزشکان فیبرومیالژیا را بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی تشخیص میدهند. بیماران اغلب از درد و سفتی عضلات شکایت دارند، اما تست های آزمایشگاهی و رادیولوژی، طبیعی هستند. با اینکه فیبرومیالژیا موجب تخریب مفاصل یا ارگان خاصی نمیشود اما به دلیل درد و خستگی عضلات تأثیر منفی زیادی بر کیفیت زندگی فرد مبتلا میگذارد.
علائم فیبرومیالژیا چیست؟
علامت اصلی فیبرومیالژیا درد عضلانی در سرتاسر بدن است اما این درد عضلانی اکثراً همراه با علائمی است همچون:
- خستگی
- اختلالات خواب
- اضطراب یا افسردگی
- نقاط دردناک مخصوصی که فشار بر روی آنها موجب درد شدیدی در آن نواحی میشود.
نقاط دردناک فیبرومیالژیا
یکی از تظاهرات مهم فیبرومیالژیا نقاط دردناک در قسمتهای خاصی از بدن میباشد، در فرد بیمار وقتی به این نقاط فشاری وارد میشود بیمار احساس درد شدیدی میکند در صورتی که افراد سالم، فقط احساس فشار در این ناحیه دارند. در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا ۱۸ نقطه حساس به فشار در نقاط مختلف بدن وجود دارد.
درد ناشی از فیبرومیالژیا
درد ناشی از فیبرومیالژیا میتواند شدید باشد، چون بهطور معمول نتایج آزمایشگاهی یا رادیولوژی افراد نرمال است.
بیماران این دردها را به جنبههای ذهنی و روانی خود نسبت میدهند.
اما پزشکی امروز بر این اعتقاد که درد ناشی از فیبرومیالژیا دردی واقعی است و منشأ ذهنی یا روانی ندارد.
ریسک فاکتورهای فیبرومیالژیا
افراد در معرض خطر ابتلا به فیبرومیالژیا چه کسانی هستند؟ این بیماری، بیشتر در زنان بین ۲۵ تا ۶۰ سال رخ میدهد. شیوع این بیماری در زنان ۱۰ برابر مردان است. برخی از دانشمندان معتقدند فیبرومیالژیا میتواند منشأ ژنتیکی داشته باشد اما تاکنون ژن خاصی در این مورد پیدا نشده است.
فیبرومیالژیا و خستگی مفرط
بعد از درد شایعترین علامت فیبرومیالژیا خستگی است.
احساس خستگی در این بیماران با احساس خستگی در افراد سالم به دنبال یک روز پرمشغله و کار زیاد متفاوت است.
ممکن است بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا در ابتدای صبح احساس خستگی کنند.
حتی اگر ساعتها در تختخواب استراحت کرده باشند.
ممکن است شدت خستگی از روزی بهروز دیگر متفاوت باشد و فعالیتهای روزمره فرد را دچار اختلال کنند.
علت فیبرومیالژیا چیست؟
تئوریهای مختلفی برای توضیح علل فیبرومیالژیا وجود دارد اما هنوز یک دلیل کاملاً مشخصی برای آن پیدا نشده است.
علل مستعد کننده ای که مطرح میشوند شامل موارد زیر است:
- اختلال تعادلی هورمونی یا شیمیایی در مسیر سیگنالهای عصبی درد
- استرس مزمن و مداوم
در نهایت باید گفت که فیبرومیالژیا نتیجه مجموعهای از برگ فاکتورهاست و نه فقط یک عامل.
تأثیر فیبرومیالژیا بر زندگی روزانه
خستگی و دردهای آزاردهنده در طول روز میتواند فرد را دچار تحریکپذیری، اضطراب و افسردگی کند. فرد بیمار ممکن است برای انجام کارهای روزمره خود از جمله نگهداری از بچه و کار منزل دچار مشکل شود. ممکن است بیمار به دلیل درد و احساس خستگی از انجام حرکات ورزشی و کارهای سبک، پرهیز کند. خستگی و تحریکپذیری ممکن است موجب شود بیمار از دوستان و آشنایان دوری گزیند و به اصطلاح کمتر با دیگران رفت و آمد داشته باشد. خوشبختانه درمانهای مؤثری وجود دارد که به بسیاری از بیماران جهت بازگشت به فعالیتهای لذتبخش زندگی کمک میکند.
تشخیص فیبرومیالژیا
معمولا پزشک این بیماری را بعد از شنیدن مشکلاتتان و با انجام معاینات خاصی تشخیص میدهد. ممکن است پزشک آزمایشهای خونی کاملی جهت رد علل دیگر درخواست کند. برای تشخیص بهتر، جزییات دردهای خود، از جمله و محل آن را به پزشک کاملاً توضیح دهید. همچنین در مورد علائم دیگر، شامل خستگی، اضطراب و اختلالات خواب به پزشک خود شرححال کاملی ارائه دهید.
روش درمان فیبرومیالژیا
درگذشته درمان فیبرومیالژیا فقط توسط پزشکان روماتولوژیست انجام میشد.
اما امروزه به دلیل چند طیفی بودن درمان آن، پزشکان از رشتههای دیگر از جمله متخصصین درد، فیزیوتراپ و طب ورزشی هم در درمان این بیماری نقش مهمی دارند.
محرکهای فیبرومیالژیا
قدم مهم در تشخیص فیبرومیالژیا این است که مشخص کنیم چه محرکهایی موجب بدتر شدن علائم میشود. محرکهای شایع شامل عبارتند از:
- هوای سرد یا مرطوب
- فعالیت فیزیکی خیلی کم یا عدم فعالیت فیزیکی
- استرس
- کمخوابی
فیبرومیالژیا و اختلالات خواب
اغلب بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا از اختلالات خواب شامل اشکال در به خواب رفتن و بیدار شدنهای مکرر در طی شب رنج میبرند.
برخی از بیماران خواب سطحی و سبک را تجربه میکنند و هیچگاه خواب عمیق و آرامش بخشی ندارند.
بنابراین بدن از فرصت ترمیم و بازسازی خود محروم شده و این موجب یک چرخه معیوب میشود.
به طوری که خواب بد موجب بدتر شدن درد و درد بیشتر میتواند موجب خواب نامطلوب شود.
فیبرومیالژیا و افسردگی
نزدیک به یک سوم بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا در هنگام تشخیص دچار افسردگی هستند.
هنوز ارتباط بین این دو بیماری ناشناخته است.
اما شاید افسردگی به دلیل خستگی و درد مداوم در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا باشد.
یا به دلیل تغییرات شیمیایی و هورمونی داخل مغز که باعث افسردگی و افزایش حساسیت به درد در این افراد میشود.
اختلال در تمرکز، ناامیدی و از دست دادن علاقه نسبت به فعالیتهای مورد علاقه میتواند از علائم افسردگی در بیماران باشد.
درمان فیبرومیالژیا با دارو
هدف از درمان فیبرومیالژیا کاهش درد، بهبود اختلال خواب و اختلالات خلقی است.
برای این منظور پزشکان داروهایی مانند آمی تریپتیلین برای کاهش علائم تجویز میکنند.
داروهای دیگری که برای درمان فیبرومیالژیا به کار میروند شامل:
- سیمبالتا (دولوکستین)
- لیریکا (پره گابالین)
- ساولا (میلناسیپران)
تحرک، ورزش و فیبرومیالژیا
ورزش میتواند علائم فیبرومیالژیا را بهبود بخشد.
نشان دادهشده است که فعالیتهای فیزیکی و ورزش فقط برای سه بار در هفته موجب کاهش درد و خستگی شده، روحیه فرد را بهتر نموده و موجب کاهش افسردگی میشود.
ورزش اصولی و با برنامهریزی مفید است اما ورزش بیش از حد ممکن است مضر باشد.
پیادهروی، ورزشهای کششی و ورزشهای هوازی در آب برای شروع جزو بهترین فعالیت هها برای بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا میباشند.
رژیم درمانی و فیبرومیالژیا
در بعضی از بیماران عادات تغذیهای در بهبود علائم نقش دارند.
کافئین (موجود در قهوه و نسکافه)، گوجهفرنگی و نوشابه رژیمی (به دلیل وجود آسپاراتام)، طعمدهندههای غذایی (MSG) در ادویههای مخلوط، سوپ آماده، سس سالاد، کنسروها و مواد غذایی یخزده فروشگاهی موجب بدتر شدن علائم میشوند.
ماساژ درمانی و فیبرومیالژیا
بیست دقیقه ماساژ در روز ممکن است در کاهش درد در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا مؤثر باشد. در حین ماساژ، تکنیک مهم نیست. مهم آن است که برای انجام آن فشار متوسطی واردشده و از فشار شدید در هنگام ماساژ پرهیز شود.
اثر طب سوزنی بر درمان فیبرومیالژیا
طب سوزنی در بعضی از بیماران مفید است. در این روش متداول چینی، سوزنهای خاصی در نقاط مختلفی از بدن کار گذاشته میشود. طب فشاری که شامل فشار بر روی همین نقاط خاص است، جایگزین خوبی برای طب سوزنی، در بیمارانی که از درد سوزن وحشت دارند، میباشد.
تمرین تمرکز با وجود فیبرومیالژیا
بسیاری از بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا مشکل تمرکز دارند.
برای کاهش مشکل در تمرکز، درمان درد و بی خوابی کمککننده است.
برای بهبود تمرکزتان همیشه مواردی را که ممکن است فراموش شود، یادداشت کنید و ذهنتان را با مطالعه و حل جدول فعال نگاه دارید.
ارتباط استرس با فیبرومیالژیا
استرس یکی از مهمترین محرکهای دردهای عضلانی در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا است.
اگرچه حذف استرسها از زندگیتان غیر ممکن است اما با تمرین و برنامهریزی میشود استرسهای غیرضروری را کاهش داد. در ابتدا مواردی را که در محیط کار یا خانه موجب استرس شما میشود را کشف کرده و برای آنها راه حل بیابید.
تمرینات یوگا، مدیتیشن، تکنیکهای آرامش بخشی دیگر بسیار کمککننده هستند.
سعی کنید فعالیتهای غیرضروری، که موجب استرستان میشود، انجام ندهید.
آیا بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا درمان میشوند؟
بسیاری از بیماران در سرتاسر دنیا بر این بیماری با برنامهریزی، تغییر روش زندگی و ورزش فائق آمدهاند.
با این حال باید بدانید که فیبرومیالژیا چیست و چه عللی دارد تا بتوانید به درستی شرایط خود را کنترل کنید.
خوشبختانه هیچ آسیبی در عضلات و مفاصل و ارگانهای داخلی وجود ندارد و تمام ارگانهای بدن فرد سالم هستند.
مترجم : دکتر مریم ظفرقندی (فلوشیپ فوق تخصصی درد)