سندروم خستگی مزمن چیست؟
سندروم خستگی مزمن (CFS) یک بیماری پیچیده شامل خستگی ناتوانکننده همراه با سایر علائم است.خستگی به حدی شدید است گه با فعالیتهای روزانه تداخل دارد و با استراحت برطرف نمیشود.هرچند یک درمان استاندارد برای CFS پیدا نشده ولی بیشتر افراد با برنامههای ورزشی و مدیریت استرس بهبود مییابند.
خستگی مزمن: علائم، معماها
CFS توسط جستوجوی الگوی علائم خاص فیزیکی و مرتبط با مغز تشخیص داده میشود.ولی علل این بیماری ناشناخته باقیماندهاند.مقصرهای احتمالی عبارتاند از نقص سیستم ایمنی کمبودهای تغذیهای یا یک عفونت ویروسی که شروعکنندهی CFS میتواند باشد.دانشمندان در حال پیدا کردن ارتباطی با اختلالات خواب، کمخونی،افت فشارخون یا سایر ناهنجاریهای متابولیک میباشند.
علائم CFS: خستگی شدید
همه افراد گاه و بی گاه احساس تنبلی میکنند.تفاوتش با CFS این است که در آن خستگی طاقتفرسا بوده و برای حداقل 6 ماه طول میکشد.ممکن است بعد از تلاش ذهنی یا فیزیکی بدتر شود و یک خواب کامل شبانه آن را برطرف نکند.خستگی غالباً با سایر علائم آزاردهنده مثل درد مزمن همراه است.
علائم CFS: درد راجعه
بسیاری از افراد با CFS دچار دردهای راجعه مثل سردرد، گلودرد، درد عضلانی و درد مفصلی میشوند.مفاصل ممکن است بدون نشانههای قرمزی یا تورم درد داشته باشند.دلیل این علائم بهخوبی شناختهشده نیست ولی درد غالباً میتواند با درمان دارویی یا فیزیکی مدیریت شود.
سایر علائم CFS:
علاوه بر خستگی و درد افراد با CFS میتوانند علائم زیر را هم تجربه کنند:
- مشکلات حافظه
- مشکل در تمرکز
- اختلالات خواب
- ضعف یا سرگیجه
چه کسی درخطر است؟
میلیونها آمریکایی مبتلا به CFS هستند.زنان 4برابر مردان به این بیماری مبتلا میشوند.هرچند CFS در هر سنی ممکن است رخ دهد و بیشتر در دهه 40 و 50 زندگی رخ میدهد. ممکن است جزء وراثتی داشته باشد ولی شواهدی در خصوص مسری بودن بیماری وجود ندارد.
CFS در کودکان و نوجوانان:
CFS در کودکان بسیار نادر است و در نوجوانان کمی شایعتر است. خبر خوب این است که این گروه از بیماران احتمال بیشتری برای بهبود دارند تا سن بیشتر.اگر بچه شما مبتلا به CFS شد با متخصص در مورد ورزش انفرادی و برنامه مدیریت این سندروم مشورت کنید. در جستوجوی راههای سازنده جهت بهبود سازگاری بچه و گروههای حمایتی برای وی باشید.
تشخیص CFS:
تست خونی یا اسکن مغزی جهت تشخیص CFS وجود ندارد، ولی تیم سلامت شما ممکن است تستهایی را از جهت رد سایر بیماریها انجام دهند. CFS وقتی تشخیص داده میشود :
خستگی شدید غیرقابل توجیه با سایر بیماریها که حداقل 6 ماه وجود داشته باشد و حداقل 4 تا از این علائم:
- سردرد
- مشکل در حافظه یا تمرکز
- عقدههای لنفی دردناک گردن یا زیر بغل
- درد عضلانی
- گلودرد
- درد چند مفصل بدون تورم یا قرمزی
- خوابی که فرد را از خستگی در نمیآورد.
- فرسودگی بعد از فعالیت ذهنی یا فیزیکی
چگونه CFS بر زندگی روزمره تأثیر میگذارد؟
CFS تمایل دارد تا از یک الگوی چرخشی پیروی کند.ممکن است شما دورههایی از خستگی شدید که به دنبالش دورههایی از خوش حالی است تجربه کنید.مهم است که وقتی احساس خوبی دارید کار بیشازحد انجام ندهید چون ممکن است موجب برگشت خستگی گردد.بیشتر بیماران با CFS علائمی را بعد از فعالیت ذهنی یا فیزیکی شدید تجربه میکنند.با تیم مراقبت درمانی خود جهت تعین سطح فعالیت مناسب خودتان مشورت کنید.
انتخابهای درمانی برای CFS:
علاج قطعی برای CFS وجود ندارد.باید استراتژیهای سازگاری را از تیم درمانی خود یاد بگیرید مثل مدیریت سطح فعالیتتان و دارودرمانی جهت کنترل علائم.روی احساس بهتر بودن فوکوس کنید تا احساس طبیعی بودن.
ورزش درمانی درجهبندی شده:
مطالعات نشان دادهاند که فعالیت فیزیکی آرام و هدایتشده برای بیماران CFS مفید است.ورزش درمانی درجهبندی شده عبارت است از شروع ورزش بهآرامی و افزایش آن طی زمان و بهتدریج.هدف پرهیز از انجام ورزش بیشازحد و از نفس افتادن است.مهم است که از همه فعالیتهای فیزیکی پرهیز نشود تا عضلات از وضعیت خود خارج نشوند. ورزش درمانی درجهبندی شده به همگام شدن سطح فعالیت شما با نوسانات وضعیتتان کمک کند.
داروها:
داروها صرفاً جهت برطرف کردن علائم مثل مشکلات خواب و درد مزمن به کار میروند.برخی داروها مثل ضدافسردگیهای سه حلقهای درد را کاهش و خواب را بهبود بخشند.بسیاری از افراد مبتلا به CFS به داروها حساس هستند و ممکن است به دوزهای پایینتری نیاز داشته باشند.از پزشک خود در مورد منافع و عوارض جانبی هر دارویی که مصرف میکنید سؤال کنید حتی اگر داروهای روی پیشخوان هستند.
مشاوره:
مشاور، میتواند به بهبود مهارتهای سازگاری که باعث کاهش اضطراب، افسردگی، خشم و احساس گناهتان میشود کمک کند.درمانگر گاهی ممکن است ترکیب دارو و رواندرمانی را به شما پیشنهاد کنند.درمان شناختی رفتاری (CBT) سازگاری با تغییر افکار و رفتارهای ناکارآمد بهبود میبخشد.تحقیقات اخیر نشان دادهاند که این شکل از درمان یک جزء درمان مفید CFS میباشند.
درمانهای مکمل:
درمانهای مکمل که گاهی درمانهای جایگزین هم خوانده میشوند میتوانند در مدیریت درد نقش داشته باشند که اینها عبارتاند از درمانهای کششی عضلات،درمان، آبدرمانی و تکنیکهای آرامسازی.طب سوزنی هم ممکن است درد را درمان کند. سعی کنید پزشکان کارآمد و کار بلد در مورد CFS را پیدا کنید.
گیاهان و مکملها:
با پزشک خود در مورد اینکه کدام مکملها برای شما بیخطر و سودمند است صحبت کنید.به یاد داشته باشید که مکملها با داروها تداخل داشته باشند.
هشدار فریب:
بسیاری از مکملهای غذایی و ویتامینها به بیماران CFS ممکن است عرضه شود.بیشتر محصولات تحت آزمونهای گسترده قرار نگرفتهاند.
CFS و رژیم غذایی:
پزشکان یک رژیم غذایی متعادل را برای بیماران CFS پیشنهاد میکنند ولی استراتژی رژیمی مخصوصی بهطور گسترده موردقبول واقع نشده است.اسیدهای چرب ضروری که در آجیل، غلات و ماهی آب سرد وجود دارند ممکن است خستگی را کاهش دهند.برخی بیماران با CFS ذکر میکنند که علائمشان با غذاها یا مواد شیمیایی به خصوصی مثل شکر تصفیهشده، کافئین و الکل شروع میشود.
CFS و خواب:
بیشتر مبتلایان به CFS دچار اختلالات خواب هستند. این ممکن است شامل مشکلاتی در به خواب رفتن، پاهای بیقرار، رویاهای آشکار و بیدار شدنهای مکرر باشد.جهت ایجاد عادات خواب سالم، یک روتین منظم برای زمان خواب داشته باشد و نرمش سبک و کششی حداقل 4 ساعت قبل از خواب انجام دهید.
CFS و افسردگی:
CFS نوعی افسردگی نیست.هرچند تا نیمی از مبتلایان CFS در طول دوره بیماری خود افسرده میشوند.این ممکن است نتیجه مشکل در سازگار شدن زندگی با این وضعیت مزمن و ناتوانکننده باشد.افسردگی بهطورکلی به درمان خوب جواب میدهد و کنترل آن باعث سازگاری بهتر با CFS خواهد شد.
نکاتی برای اعضای خانواده:
بیماریهای مزمن مثل CFS ممکن است روی کل خانواده تأثیر بگذارند.مشورت با یک فرد حرفهای درزمینهٔ سلامت روان چگونگی سازگاری با تغییرات پویایی خانواده را به بیمار یاد میدهد.نباید از آنهایی که دوستشان داریم توقع داشته باشیم از این وضعیت خارج شوند و به فعالیتهای روزمرهشان بپردازند.سعی کنید حمایتگر باشید چون سلامت عاطفی برای سازگاری با CFS مهم و ضروری است.
دورنمای CFS:
درصد افرادی از CFS بهبودی کامل یافتهاند معلوم نیست .ولی بسیاری از بیماران از دورههای طولانی بهبودی لذت میبرند به خصوص وقتی یاد بگیرند که چگونه سطح فعالیت خود را مدیریت کنند.درمان زودرس با کاهش استرس و ورزش درمانی درجهبندی شده ممکن است شانس بهبودی را افزایش دهد.
مترجم : دکتر علی کربلایی (متخصص اعصاب و روان)