سندرم مرالژی پارستتیکا یا سندرم برنارد راس
اگر شما درد سوزشی، گزگز، مور مور و بی حسی در قسمت بیرون ران خود احساس می کنید این مقاله را بخوانید.
مرالژی پارستتیکا: درمان، ورزش، علل، علائم، فاکتورهای خطر، اقدامات تشخیصی کمک کننده
سندرم مرالژی پارستتیکا یا سندرم برنارد راس حالتی است که بیمار احساس سوزش، گز گز، مور مور، بی حسی در قسمت خارجی و تا حدودی جلوی ران می کند.
علل: فشار به عصب پوست خارجی ران که حس پوست سطح خارجی ران را تامین می کند، موجب ایجاد این بیماری بصورت احساس سوزش، گز گز، مور مور، بی حسی در قسمت خارجی و تا حدودی جلوی ران میشود. پوشیدن لباس های تنگ، چاقی و وزن بالا، حاملگی، از علل شایع ایجاد مرالژی پارستتیکا می باشد. اما علل دیگری از جمله بعضی بیماری ها مانند دیابت (بیماری قند)، ضربه به ران هم می تواند موجب بروز آن شود. در اکثر موارد درمان های حمایتی از قبیل کاهش وزن، پوشیدن لباس های گشادتر، در درمان آن موثر است. اگر رعایت این موارد، در درمان مرالژی پارستتیکا مفید نبود، دارو درمانی موجب کاهش علائم بیماری می شود. و در صورت عدم پاسخ به این داروهای خوراکی، تزریقات استروئید در اطراف عصب با کمک سونوگرافی توسط متخصصین درد در یک یا دو جلسه بسیار کمک کننده است. در موارد نادری نیاز به رادیوفرکانسی عصب می باشد. در صورت عدم پاسخ به هیچ یک از موارد بالا، در شرایط بسیار نادری نیاز به جراحی می باشد.
سندرم مرالژی پارستتیکا یا سندرم برنارد راس
عوامل ایجاد کننده مرالژی پارستتیکا
عصب پوستی_خارجی ران، عصبی است که حس قسمت پهلوی ران را فراهم می کند. فشار یا گیر افتادگی این عصب موجب مرالژی پارستتیکا می شود. اصولاً عصب پوستی-خارجی ران، عصبی است که حس و درگیری آن بر روی عضلات پا، اثری ندارد و موجب ضعف آنها نمی شود. در اکثر افراد، این عصب در قسمت ِپهلوی ران و لگن به سمت بالای ران می رسد. در مرالژی پارستتیکا، عصب دچار گیر افتادگی، فشار و چین خوردگی در زیر لیگامان کشاله ران می شود. مواردی که در آن فشار ناحیه لگن و کشاله ران افزایش می یابد، موجب فشار به این عصب می شود، که شامل:
- پوشیدن لباس تنگ (شامل شلوار تنگ، محکم بستن کمربند پهن)
- چاقی و اضافه وزن
- حاملگی
- وجود بافت چسبندگی نزدیک لیگامان کشاله ران به دلیل صدمه (ضربه) یا جراحی قبلی،
- صدمه به عصب در تصادفات رانندگی یا بر اثر قند خون بالا (دیابت)
- دیابت
عوامل مستعد کننده ایجاد مرالژی پارستتیکا
- چاق شدن و اضافه وزن، فشار به عصب پوستی _خارجی ران را افزایش می دهد.
- سن فاکتور مهمی در بروز مرالژی پارستتیکا می باشد، به طوری که سنین 40-60 سال به عنوان یک ریسک فاکتور برای بروز مرالژی پارستتیکا مطرح می شود.
- دیابت ( قند خون بالا) موجب آسیب به عصب می شود و در بروز مرالژی پارستتیکا نقش دارد.
- حاملگی به دلیل ایجاد فشار بر روی عصب در ایجاد مرالژی پارستتیکا نقش دارد.
علائم و نشانه های مرالژی پارستتیکا یا سندرم برناد راس
علائم معمولاً در یک طرف بدن ایجاد می شوند و بعد از ایستادن طولانی و یا راه رفتن تجدید می شود.
- کرختی قسمت فوقانی پهلوی ران یا کرختی همراه با مورمور در قسمت پهلوی ران
- حس سوزش یا درد در سطح خارجی ران
- درد مبهم در کشاله ران یا در باسن ها (اگرچه این علامت شایع نیست)
اقداماتی که به تشخیص کمک می کنند:
- شرح حال و معاینه فیزیکی
- تصویر برداری
- نوار عصب و عضله
درمان مرالژی پارستتیکا یا سندرم برنارد راس:
درمانهای حمایتی در اکثر بیماران موثر بوده و اکثراً چند هفته تا چند ماه طول می کشد.
درمان های حمایتی شامل : 1- پوشیدن لباس های گشاد 2- کاهش وزن اضافی 3- مسکن ها مانند استامینوفن، ایبوبروفن یا آسپرین، و دسته داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، میباشند. عوارض این دسته داروها، شامل خشکی دهان، یبوست، خواب آلودگی، تداخل با سکس می باشد. داروهای ضد تشنج شامل: گاباپنتین (نوروتین) یا پره گابالین (لیریکا) نیز در کاهش این دردها موثرند، عوارض جانبی این دسته داروها شامل تهوع، سرگیجه، یبوست، خواب آلودگی و احساس سبکی سر می باشد. تغییر سبک زندگی از قبیل: نپوشیدن لباس های تنگ، پرهیز از ایستادن و یا راه رفتن طولانی مدت، حفظ وزن نرمال و کاهش وزن اضافه در پیشگیری و درمان مرالژی پارستتیکا موثرند. در صورت عدم پاسخ به درمان های حمایتی و مسکن ها و شدید بودن علائم بیماری اقدام بعدی تزریق استروئید در اطراف عصب گیر افتاده می باشد که تحت راهنمایی سونوگرافی انجام می شود. این تزریق موجب کاهش درد و التهاب ناشی از فشار بر روی عصب شده و حتی در مواردی فشار را از روی عصب مبتلا بر می دارد. اما تزریق آن می تواند همراه با عوارضی باشد که در صورت عدم تزریق صحیح و در جای درست ممکن است به عصب آسیب جدی وارد شده یا موجب عفونت مفصل ران شود. اما اگر تزریق با کمک سونوگرافی و زیر دید مستقیم، توسط متخصصان آموزش دیده انجام شود عوارض ناشی از تزریق اشتباه به صفر می رسد. به ندرت در مواردی که علائم شدید بوده و درمان های فوق از جمله تزریق استروئید و رادیوفرکوئنسی موجب کاهش درد بیمار نشده و بیمار برای مدت طولانی درد داشته باشد، ممکن است در موارد بسیار نادری برای رفع فشار از روی عصب، نیاز به جراحی باشد.
ورزش های مفید در بهبود مرالژی پارستتیکا
1. ورزش های لگنی: علائم و نشانه های مرالژی پارستتیکا با ورزش های خاصی که موجب افزایش انعطاف پذیری لگن، افزایش سوخت و ساز و خون رسانی به عصب آسیب دیده می شود بهبود می یابد.
- پل زدن: یکی از این ورزش ها پل زدن است که برای انجام این ورزش بر روی کف زمین دراز بکشید و باسن خود را از روی کف زمین بلند کنید تا عضلات باسن، سفت و منقبض شوند.
- کشیدن لگن: ابتدا بر روی شکم دراز بکشید و در حالی که عضله باسن خود را سفت می کنید پای خود را از پشت بالا بیارید و به باسن نزدیک کنید.
- درحالت ایستاده هر یک از پاهایتان را بدون اینکه زانوهایتان خم شود به یک طرف بالا بیارید
این ورزش ها نباید باعث درد ران شوند. در صورت ایجاد درد ران، انجام این ورزش ها را متوقف کنید.
کشش عضلات چهارسر ران
عضلات چهارسر ران در نزدیکی عصب پوستی-خارجی ران قرار دارد (همان عصبی که گیرافتادگی آن بین عضلات موجب ایجاد مرالژی پارستتیکا می شود). عصب پوستی-خارجی ران، بین عضلات چهارسر گیر می افتد. یعنی بعید نیست که فشار این عضلات بر روی عصب موجب ایجاد درد و بی حسی در مرالژی پارستتیکا گردد. کشش عضلات چهارسر ران که در نزدیکی این اعصاب قرار دارد در انعطاف پذیری و افزایش قدرت و قوام این عضلات در قسمت بالایی ران موثر است. برای انجام این حرکت، ایستاده و پاشنه یک طرف پا را به کمک دست همان طرف به سمت باسن نزدیک کنید در این حالت باید کشش عضلات قدام ران را حس کنید اگر در هنگام انجام این حرکت، احساس درد می کنید این کشش را متوقف کنید.(مطابق شکل)
2. خیز برداشتن: خیز برداشتن در تقویت عضلات لگن و چهارسر ران در جهت کاهش درد ران، کمک کننده است. ابتدا بایستید، یک پای خود را به اندازه یک قدم به سمت جلو بگذارید. بدن خود را به زمین نزدیک کنید. درحالی که زانوی پای عقبی خم شده و در زاویه 90 درجه با زمین تماس داشته باشد. همین حرکت را برای پای مقابل تکرار کنید. (مطابق شکل)
3. طناب کشی: طناب کشی ورزشی بسیار موثر در افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات ران و لگن است. البته بیمار باید در نظر داشته باشد که این تمرینات را فقط پس از فروکش کردن درد قسمت خارجی ران انجام دهد. یک طرف طناب کشی را بر روی دیوار ثابت گره بزنید و طرف دیگر را بر روی مچ پایتان ببندید. بدون آنکه زانویتان خم شود، پایتان را تا جایی که می توانید به عقب بکشید. حالا پشت به دیوار قرار بگیرید و پایتان را تا جایی که می توانید به جلو بکشید. (مطابق شکل)
نکات مهم
ورزش ها برای بازتوانی هر صدمه یا بیماری در بدن مهم است اما استراحت در مرالژی پارستتیکا موثرتر است. تا زمانی که درد دارید، استراحت کنید. روش های دیگری که در بهبود علائم موثر اند شامل کاهش وزن، پوشیدن لباس های گشاد، مسکن ها و تزریق استروئیدها است.
درمان در موارد مقاوم و مزمن
در مواردی که درمان های دیگر موثر نیستند و بیمار همچنان از درد ناحیه ران شکایت دارد به طوری که مانع فعالیت های روزمره و اجتماعی فرد شود تزریق کورتیکواستروئید در محل عصب گیر افتاده با کمک سونوگرافی بسیار کمک کننده است. در این روش که باید زیر بی حسی پوستی و با کمک سونوگرافی، توسط پزشک متبحر و آموزش دیده انجام شود، ابتداعصب گیر افتاده با کمک سونوگرافی مشخص شده و تزریق دارو اطراف عصب گیر افتاده، موجب باز شدن گیرافتادگی عصب (به کمک فشار مکانیکی داروی تزریق شده بین عصب و بافت های اطراف تا حدی آزاد می شود)، کاهش التهاب عصب، در نتیجه افزایش خون رسانی به عصب و ترمیم سریع تر آن می شود که موجب کاهش درد بیمار می شود.
مترجم و ویرایشگر : دکتر علی نقره کار (فلوشیپ فوق تخصصی درد)